General sözü – Mustafa Nəsirovun 100 illiyinə!
Yadımdadır, bir neçə il əvvəl qışın oğlan çağında Neftçala təlim-tədris mərkəzində ezamiy-yətdə olarkən vaxtsız gəlişimizlə Ramazan Müslümovu çıxılmaz vəziyyətdə qoymuşduq. Mehmanxanaya getmək, yer tapmaq çətin idi. Onda Ramazan müəllim qeyd etdi ki, dünən Mustafa Nəsirov burada idi. Nə qədər etdim, nə evə getdi, nə də mehmanxanaya. Kabinetə əsgər çarpayısıqoydurdu və burada da gecələdi.
O sözdən sonra bizim gecələmək üçün başqa yerə getməyimiz insafdan olardımı?
Mustafa Nəsirov yeganə azərbaycanlıdır ki, keçmiş SSRİ Sərhəd Qoşunlarında general rütbəsinədək yüksəlmişdir. Onun haqqında çox yazıblar. Yazıçılarla, jurnalistlərlə maraqlı həmsöhbət olan Mustafa Cəfər oğlunun zəngin tərcümeyi-halı hələ çox-çox məqalənin, kitabın mövzusu olacaq. Taleyini sərhədə bağlayan gənc zabitlər bu maraqlı şəxsiyyətin keçdiyi yolu izləməli və ondan çox şey öyrənməlidirlər.
1921-ci ildə qədim Dərbənddə dünyaya göz açan M.Nəsirov doğma yurdu böyük ürək sevgisi ilə anır, Dərbəndin qədim tarixi, Azərbaycan xalqına verdiyi böyük şəxsiyyətləri, tarixi abidələri və adamları haqqında məhəbbətlə danışır. Valideynlərini qeyri-adi yeniyetmə sevgisi, övlad yanğısıyla xatırlayan ağsaçlı Mustafa müəllim deyir: “Atam qulluqçu idi, halal zəhməti ilə ailəmizi dolandırırdı. Anam isə dindar qadın kimi mehrini övladlarına-ailəsinə salmışdı və bizləri savadlı görmək istəyirdi. Atam “Hümmət” təşkilatının fəal üzvü və ideya adamı idi. Çox təəssüf ki, həyatdan erkən köçdü. Həyat bizi sındıra bilmədi. Anamın arzusu məni müəllim görmək idi. Mənə elə gəlir ki, məhz onun xeyir-duası, verdiyi halallıq ilə bu mərtəbəyə yetişmişəm”...
Dərbənddə ilk pedaqoji təhsil alan Mustafa Nəsirov bir müddət işlədikdən sonra təhsilini davam etdirmək üçün Mahaçqalaya gedir. 1938-ci ildə təhsilini bitirən gənc Mustafa pedaqoq kimi çalışır. Daim Azərbaycan tarixini, ədəbiyyatını öyrənir. Zəngin və qədim tarixi olan Oğuz yurdu, Dəmir qapı - Dərbənd haqqmda çox şey öyrənməyə çalışır. İkinci cahan savaşı zamanı Mustafa Nəsirov səfərbərliyə alınıb Moskva ətrafında düşmənlə üz-üzə gəlir. Fiziki cəhətdən hazırlığı, geniş dünyagörüşü diqqəti cəlb etdiyi üçün 1942- ci ildə Mustafa Nəsirovu Saratov Sərhəd İnstitutuna göndərirlər. Ölkədə müharibə getdiyi üçün üç illik kursu doqquz aya başa vurur. Gərgin şəraitdə keçirilən proqramı mənimsəmək asan deyildi. Mustafa Cəfəroğlu bu imtahandan əla və üzüağ çıxır. Onu Orta Asiya Sərhəd Dairəsinin sərəncamına göndərirlər. Pedaqoq-müəllim, döyüşçü Mustafa Nəsirov sərhədçi zabit olur. General xatırlayır: “Oş şəhərində qulluq edərkən şəxsi heyətimiz dörd nəfərdən ibarət idi. Burada bir müddət xidmət etdikdən sonra Frunze şəhərində yerləşən XDİK Qoşunlarının komendantı oldum. O dövr üçün bu çox məsul vəzifə idi. Nədənsə oxumaq, öyrənmək həvəsi məni rahat buraxmırdı. Odur ki, Qırğızıstan Dövlət Pedaqoji İnstitutunun tarix fakültəsinə daxil oldum. Heç bilmirdim ki, nəyə görə müəllimlik məni özünə bu qədər çəkir? Müharibədən sonra ordudan tərxis olunmaq istəyirdim. Deyirdim ki, Vətən qarşısında borcumu yerinə yetirmişəm. Ən böyük arzum Dərbəndə qayıdıb müəllim işləmək idi. Xatirimdədir, müharibədən sonra keçmiş SSRİ Ali Sovetinin müəllimləri ehtiyata buraxmaq haqqında fərmanı da çıxmışdı. Sərhədçi kadrların azlığından mənimtərxis olunmağım problemə çevrilmişdi. Müraciət etməyimə baxmayaraq, səyim nəticəsizqaldı. Bir zabit kimi rəhbərlik mənim işlərimdən çox razı idi. O zaman polkovnik Yeqorov mənə məsləhət bildi ki, sənədlərimi Frunze adına Akademiyaya verim. Əgər imtahanlardanqeyri-müvəffəq qiymət alsam, məni ehtiyata buraxacaqdılar. Odur ki, deyilən kimietdim. Tarixdən, coğrafiyadan “əla” aldım. Ali təhsilli bir müəllim kimi bu fənlərdən aşağı qiymət almağı şənimə sığışdırmadım. İmtahan götürən müəllimlər çox razı qalmışdılar. Onda taktikadan kəsilmək lazım idi. Bu da alınmadı. Heç taktikadan əməlli-başlı soruşmadılar da.Qeyd etdilər ki, ali təhsilli gənc əvvəlki imtahanlardan müvəffəq qiymət alıb. Taktikanı Akademiyada dörd il oxuyan zaman öyrənəcək. Beləliklə, istəmədən, “zorən” ilkazərbaycanlı sərhədçi zabit kimi Frunze adına Akademiyanın müdavimi oldum. Geriyə yol yox idi. Təhsil illərində çalışırdım ki, hərb elminin sirlərinə yiyələnim. Odur ki, taleyimi bağladığım bu sahədən bir daha ayrılmayacağıma söz verdim”…
Mustafa Nəsirov Frunze adma Akademiyanı bitirən ilk azərbaycanlıdır. Akademiyanı bitirdikdən sonra M.Nəsirov Zaqafqaziya Sərhəd Dairəsinə göndərilir. O zaman Azərbaycan Sərhəd Dairəsi indiki “Cənub” mehmanxanasında yerləşirdi. Burada Mustafa Nəsirovdan başqa ali hərbi təhsilli Çerkasenko familyalı bir polkovnik də var idi. Azərbaycan Sərhəd Dairəsində nizam-intizam məsələsinə çox ciddi fikir verilirdi. Əsl məqam yetişmişdi. Akademiya təhsilli M.Nəsirov təşəbbüsü ələ alaraq mühazirələr oxuyur, xidməti işin təşkilində yüksək peşəkarlıq nümayiş etdirirdi. Bütün çıxışlar zabitlər tərəfindən rəğbətlə qarşılanırdı. Bununla yanaşı, qərargahın işində, təşkilində dönüş yaratmaq, yaradıcı əhval-ruhiyyəni yüksəldib, nəzərəçarpacaq nöqsanları aradan qaldırmaq lazım idi.
Azərbaycan Sərhəd Dairəsi Sədərəkdən Krasnovodskiyə qədər böyük bir sahəni mühafizə edirdi. Burada xidmət işinə yeni aspektlərlə yanaşmaq lazım idi. Sərhəd Qoşunlarına xas olan bütün keyfiyyətlər sanki unudulmuşdu. Sovet ordusunun quru qoşunlarına aid bütün taktiki gedişlər eyni ilə Sərhəd Qoşunlarına tətbiq olunurdu. General deyir: “Axı, sərhəd naryadının, “Axtarış” və “Həyəcan” qrupunun tapşırıqları başqadır! Sərhəd naryadı - baxış zamanı bir- birinin ləpiri ilə addımlamalı, sakitcə hərəkət etməli, dərindən müşahidə aparmalıdır. ”.
Odur ki, müəyyən mülahizələri işləyib qoşun rəisinə məruzə edən M.Nəsirovun ilk cəhdi alınmadı. Azərbaycan Sərhəd Dairəsinin qoşun rəisi general M.A.Eysmond “Bu mülahizələri Moskvaya yazası olsan gərək bütün təfsilatı ilə izah edəsən, inandırasan” - dedi. M.Nəsirovun müştərək müəlliflik ideyası da qəbul edilmədi, amma material yenidən işləndikdən sonra “Poqraniçnik” jurnalında dərc olundu. Yalnız 1956-cı ildən sonra M.Nəsirovun irəli sürdüyü ideyalar öz müsbət həllini tapdı.
1950-60-cı illərdə keçmiş SSRİ Sərhəd Qoşunlarının qarşısında çox mühüm vəzifələr dururdu. İkinci cahan savaşından qalibiyyətlə çıxan sovetlər ölkəsi sosializm düşərgəsi yaradaraq sərhədlərinin təhlükəsizliyini xeyli yaxşılaşdırmışdı. Sovet hökuməti özünü kapitalist ölkələrindən mühafizə etmək üçün sərhədlərdə mühəndis- istehkam qurğularım təkmilləşdirir, əməliyyat-axtarış, kəşfiyyat, əks-kəşfiyyat işinə xüsusi diqqət yetirirdi. Qərbdən - sosializm birliyi ölkələrindən qorxu hiss etməyən SSRİ Finlandiya ilə quru, Norveçlə dəniz sərhədini güclü mühafizə edirdi. Uzaq Şərqdə - Yaponiya və Çin Xalq Respublikası ilə sərhədə də elə bir təhlükə görmürdülər. Əfqanıstan sərhədində də ciddi narahatçılıq keçirməyə elə bir əsas yox idi. Əsas cənub istiqamətində İran və Türkiyə ilə sərhədləri hərtərəfli qorumağa üstünlük verilirdi. Bu barədə general Mustafa Nəsirov qısaca şərh verir: “İran və Türkiyə ilə sərhəddəki vəziyyət əməliyyat baxımından çox mürəkkəb idi. İranın şimalında yaşayan əhalinin əksəriyyəti azərbaycanlılardır. Elə kəndlər var ki, sərhəd onları yan bölüb. Qohum-qardaş yan cənubda, yan şimaldadır. Üstəlik 1946-cı il İranda baş verən Pişəvari hərəkatından sonra çoxlu cənublu şimala üz tutub. İstər İran, istərsə sovet hökuməti bunu ciddi nəzarətə götürmüşdü. Sərhədboyu tikanlı məftillər, əlavə qoruyucu qurğular yerləşdirilmişdi. Əməliyyat şəraiti gücləndirildiyindən ən xırda detal da nəzarətdə idi. Bir də ki, üçüncü dövlətin casus-təxribatçı qüvvələri bu sahələrdən sovet ittifaqına qarşı istifadə edə bilərdilər. İran SENTO- nun, Türkiyə NATO-nun üzvü idi. Üstəlik, Amerikamn və digər inkişaf etmiş Qərb ölkələrinin İranla, Türkiyə ilə əlaqəsi möhkəm olduğundan cənub cinahında güclü ordu saxlayan keçmiş sovet dövləti sərhəd xidmətində azərbaycanlılara o qədər də etibar etmirdi. Düzdür, o zamana qədər sərhəddə az-çox azərbaycanlı gözə dəyirdi, amma 60- cı illərdən sonra vəziyyət xeyli dəyişdi. Yavaş-yavaş azərbaycanlıları həkim, mühəndis, baytar, maliyyə, texnik vəzifəsinə qəbul etməyə başladılar. Bu kadrlar ehtiyatda olan zabitlər idilər”.
Mustafa Nəsirov 1964-cü ildə polkovnik hərbi rütbəsi alıb. Generallığa doğru gedən yol on ilə qədər çəkib. Həmişə xidməti ilə sayılıb-seçilən Mustafa Cəfər oğlunun ürəyi xalqı ilə bir olub. General M.Nəsirov Zaqafqaziya Sərhəd Dairəsi komandanının müavini təyin olunub. Bu məsul vəzifəni vicdanla, şərəflə yerinə yetirən Mustafa Nəsirov Sərhəd Qoşunlarında yüksək nizam-intizam, əməliyyat-döyüş hazırlığının təkmilləşməsinə çalışıb. Araz çayı üzərində tikilən su elektrik stansiyası və bəndin inşası zamanı səlahiyyətli və xüsusi imtiyaza malik sərhəd nümayəndəsi kimi ortaya çıxan problemlərin aradan qaldırılması üçün çox iş görüb.
Söhbət əsnasında general onu da bildirdi ki, daim çalışıb ki, istedadlı, hərb işinə can yandıran azərbaycanlılar bütün çətinliklərə baxmayaraq sərhəddə xidmət etsinlər. General deyir: “Hər dəfə gənc zabitləri qəbul edərkən onlara məsləhətlə bildirirdim ki, yeni xidmət sahəsində tələsməsinlər. Azərbaycanlıları daha çox əməliyyat işlərinə cəlb edirdilər. Amma şəxsi heyətlə işləyənlərin akademiyaya qəbul olunmaq şansları çox olur. Mən xalqımızın əsgər və zabitlərə göstərdiyi diqqət və qayğını həmişə görmüşəm. Lakin gənclər hərbi xidmət zamanı əsasən inşaat işlərinə, nə bilim, yüngül sahələrə meylli olurdular. Bu narahatçılıq doğururdu”.
1969-cu ildə respublika rəhbərliyinə Heydər Əliyevin gəlişi ilə həyatın bütün sahələrində olduğu kimi hərb işində də keyfiyyət dəyişikliyi baş verdi. C.Naxçıvanski adına hərbi məktəbin yaradılması, azərbaycanlı gənclərin seçilib ölkənin ali hərbi məktəblərinə göndərilməsi çox mühüm əhəmiyyət, böyük siyasi məna daşıyırdı. Təhsil almağa gedən gənclərin hamısı imtahanlardan çox uğurla çıxırdılar. İndiki yüksək çinli zabitlər o dövrün yetirmələridir. Sərhədçi zabitlərin bütün problemləri həmişə Heydər Əliyevin diqqətində olub. İstər Naxçıvan, istərsə də Göytəpə Sərhəd Dəstəsində tikilən inzibati və yaşayış binaları sərhədçilərə və onların ailələrinə gözəl hədiyyə olub.
Azərbaycan özünün müstəqilliyini əldə edəndən sonra qarşıda Sərhəd Qoşunlarının yaradılması kimi çox mühüm bir vəzifə dururdu. Rusiya Federasiyasının sərhədçiləri əlverişli şəraiti, hər cür rahatlığı olan bir diyardan getmək istəmirdilər. Amma sərhədi də mühafizə etmirdilər. Azərbaycanın strateji xammalı, varı-yoxu dağıdılırdı. Qaçaqmalçılıq baş alıb gedir, bir sözlə, anarxiya hökm sürürdü. Bu vəziyyətlə bağlı generalın fikrini bilmək olduqca maraqlı idi. Mustafa Cəfər oğlu siqaret yandınb tüstüsünü sinəsinə çəkdi. Bir xeyli fikrə getdi. Onun gözlərinin dərinliyində acı bir kədər, təəssüf hissi vardı. Sanki ağrılı yerə toxunduğum üçün özüm də narahatçılıq hissi keçirməyə başladım. “Qoşun yaratmaq asan məsələ deyildi. Xüsusən Sərhəd Qoşunları özünün spesifik cəhətlərinə görə seçilir. Odur ki, sərhədlərə toxunmadan, mühəndis-istehkam qurğularını, rabitə sistemini dağıtmadan da Sərhəd Qoşunlarım yaratmaq olardı. 1988-ci ildən başlayaraq sərhədlərdə baş alıb gedən özbaşınalıq Azərbaycan üçün baha başa gəldi. Sərhədi mühafizə qurğularına qətiyyən toxunmaq lazım deyildi. Bununla mərkəz o zaman azərbaycanlıları təxribata çəkirdi. Bizim fikrimizi nəzərə almırdılar. Sərhəddə xidmət edən bir şəxs kimi mən onun acı nəticəsini görürdüm. Hər şey dəqiq mexanizm ilə qurulmuşdu, bu qurğuların qiyməti ölçüyə gəlməz idi. Bəziləri məni qmaya bilərlər. Amma hər şey bizə - Azərbaycan xalqına, yeni qurulan Sərhəd Qoşunlarına qalırdı. Mən çox şadam ki, indi yavaş-yavaş o qurğuları bərpa edirlər. Qonşu dövlətlərlə dostluq əlaqələrinin qurulmasının tərəfdarıyam. Gediş-gəliş üçün nəzarət-buraxılış məntəqələri var. Sağlam niyyətli adam dövlət sərhədini pozub keçməz. Tez-tez sərhəd dəstələrində oluram. Sərhəd Qoşunlarımızın günü-gündən formalaşdığını görəndə qürur duyuram.
Bu gün Sərhəd Qoşunlarında xidmət edən, onun yaranmasında rolu olan şəxslər prezident Heydər Əliyevin yaratdığı məktəbin yetirmələridir. Tarixə həmişə nəzər yetirmək, ondan ibrət götürmək, öyrənmək lazımdır. Bilikləri daim artırmaq, öz üzərində çalışmaq hər bir sərhədçinin vəzifəsidir. Sərhəd Qoşunlarında adı hörmətlə çəkilən generallar - A.Novruzovun, İ.Allahverdiyevin, polkovniklər A.Əliyarovun, N.Qasımovun, F.Seyfullayevin, R.Canməmmədovun keçdiyi yolu gənclər öyrənməlidirlər”.
General M.Nəsirov haqqında çəkilən sənədli filmlərdən, yazılan kitablardan danışmadıq. Eləcə, keçilən yollardan bəzi epizodları, xatirələr dolu kitablardan bir neçə yarpağı vərəqlədik: “Bir dəfə “Bakı-Astara” qatarında pasportsuz bir qadını saxlamışdılar. Altmış yaşı olardı. Lənkərana qızının evinə qonaq gedirdi. Sərhəd naryadına göstəriş verə bilmədim ki, onu buraxsınlar. Bir arayış gətiriləndən sonra qadmı yola saldılar. Mərkəzi Komitədə işləyən vəzifəli şəxsin sərhəd zonasma gəlməyə icazəsi yox idi. Oğul atanın yanına gəlmək üçün mütləq arayış gətirməli idi. Bax bir azərbaycanlı kimi bu mənim qəlbimi ağrıdırdı. Bu insanları məngənədə saxlamaq idi. Təhqir idi... Allaha şükür, həmin illər artıq keçmişdə qalıb. Bu gününsə qədrini bilməliyik”.
Mustafa Nəsirov istefaya çıxdıqdan sonra 1987-ci ilin mart ayında Azərbaycan Respublikası Müharibə, Əmək və Hərbi Qüvvələr Veteranları Şurasının ilk sədri seçilmişdir. Bu təşkilatın fəaliyyətinin daha da canlanması üçün var qüvvəsi ilə çalışmışdır.
Hər dəfə mötəbər tədbirlərdə Mustafa Nəsirovun çox fəal iştirakının şahidi olmuşuq. Ömrünün 45 ilini hərb işini elm bilib ona bağlanan general Mustafa Nəsirovun həyat yolu daim gənclərə örnək olacaqdır.
Bakı-1996
İlqar Quliyev
P.S. Ermənistanın xaincəsinə torpaqlarımızı işğal etməsi bütün xalqımızı üzdüyü kimi general-mayor Mustafa Nəsirova da ağır təsir etmişdi. Bir hərbçi kimi Mustafa müəllim torpaqlarımızın və sərhədlərimizin işğal altında olmasını heç cür qəbul etmirdi.
2020-ci ilin sentyabr ayının 27-dən başlayaraq müzəffər Ali Baş Komandan
Cənab İlham Əliyevin rəhbərliyi altında şanlı ordumuz 44 gün ərzində erməni işğalçılarını darmadağın etdi.
Şanlı Azərbaycan ordusu xalqımıza qələbə sevincini yaşatdı. İndi işğaldan azad olan sərhədlərimizdə Sərhəd Qoşunlarımızın şəxsi heyəti öz xidmətlərini aparırlar. İkinci Qarabağ savaşında igid sərhədçilərimiz düşmənə layiqli, sarsıdıcı zərbələr endirdilər.
Bu gün xalqımızın ləyaqətli oğlu general-mayor Mustafa Nəsirovun ruhu çox şaddır. Çünki Qarabağımız azaddır, çünki işğaldan azad olan sərhədlərimizdə Azərbaycan bayrağı dalğalanmaqdadır.
Hamısını oxu
Heydər Əliyev
“Multikulturalizmin Azərbaycan nümunəsi: Multikulturalizmin inkişafı və beynəlxalq platformaya çevrilməsi başlıca məqsəddir”
Multikulturalizmin Azərbaycanın dövlət siyasətinə, o cümlədən xalqımızın həyat tərzinə çevrilməsi ölkəmizin mühüm uğuru, zəngin mənəvi sərvətidir. Azərbaycanda multikultural dəyərlər əsrlərə söykənir. Böyük Vətən müharibəsində iştirak edən veteranlar tolerantlığa, multikultural dəyərlərə sadiqliklərini fəaliyyətləri ilə nümayiş etdiriblər.
Bu fikirlər martın 11-də Azərbaycan Respublikası Müharibə, Əmək və Silahlı Qüvvələr Veteranları Təşkilatında “Multikulturalizmin Azərbaycan nümunəsi: Multikulturalizmin inkişafı və beynəlxalq platformaya çevrilməsi başlıca məqsəddir” mövzusunda keçirilən elmi-praktiki konfransda səsləndi.
Tədbirdə çıxış edən Respublika Veteranlar Təşkilatının sədri, ehtiyatda olan general-mayor Dadaş Rzayev müxtəlif mədəniyyətlərin qarşılıqlı hörmət və etimad şəraitində bir arada yaşadığı multikultural cəmiyyətin Azərbaycanda tarixən mövcud olduğunu vurğulayıb. Bildirib ki, dünyada müxtəlif millətlərə və dinlərə məxsus insanların mədəni inkişafına mühüm şərait yaradan multikulturalizm xalqlar arasında qarşılıqlı anlaşmanın, dostluq və əməkdaşlığın dərinləşdirilməsinin əsas təməllərindən biridir. Azərbaycanda bu münasibətlər daim qorunub, xalqlar və insanlar arasında qarşılıqlı anlaşmanın təmin olunmasına yüksək diqqət göstərilib. Müxtəlif sivilizasiyaların qovşağında yerləşən Azərbaycan əsrlər boyu ayrı-ayrı millətlərin və mədəniyyətlərin inkişaf etdiyi ölkə kimi tanınıb. Xüsusilə son 20 ildə ölkəmizdə bu dəyərlər dövlət səviyyəsində himayə edilir.
D.Rzayev diqqətə çatdırıb ki, Prezident İlham Əliyevin 2014-cü ildə imzaladığı Fərmana əsasən, Bakı Beynəlxalq Multikulturalizm Mərkəzinin yaradılması ölkədə multikultural mühitin daha da inkişafına mühüm töhfə verib. Prezident İlham Əliyevin Sərəncamı ilə 2016-cı ilin ölkəmizdə “Multikulturalizm ili” elan edilməsi Azərbaycanda mədəniyyətlər və dinlərarası dialoq mühitinin yeni səviyyəyə qaldırılmasına imkan verəcək. Veteranlar Təşkilatı da həmin Sərəncamdan irəli gələn vəzifələrin layiqincə yerinə yetirilməsi üçün bütün potensialını səfərbər edib. Bu məqsədlə qurum tərəfindən təhsil ocaqlarında, yerli təşkilatlarda veteranların iştirakı ilə bir sıra tədbirlərin təşkili planlaşdırılır.
Konfransda Azərbaycan Respublikasının millətlərarası, multikulturalizm və dini məsələlər üzrə Dövlət müşaviri xidmətinin aparıcı məsləhətçisi Ceyhun Məmmədov Xidmətin ölkəmizdə multikulturalizm dövlət siyasətinin həyata keçirilməsi, dinlərarası dialoqun inkişaf etdirilməsi sahəsində fəaliyyəti haqqında iştirakçılara məlumat verib. O bildirib ki, multikulturalizm ölkəmizdə dövlət siyasətinin ən mühüm istiqamətlərindən biridir. Azərbaycanda multikultural dəyərlərin qədim tarixi olduğunu vurğulayan C.Məmmədov ölkəmizdə tarixən müxtəlif xalqların və dinlərin nümayəndələrinin sülh, dostluq şəraitində yaşadıqlarını bildirib. Azərbaycanda müxtəlif dinlərin nümayəndələrinə dövlət tərəfindən qayğı göstərilir. 2016-cı ilin Azərbaycanda “Multikulturalizmi ili” elan edilməsi yüz illərdir digər dinlərə və mədəniyyətlərə hörmət edən və bunu bir yaşam tərzi olaraq mənimsəyən xalqımızın beynəlxalq birliyə verdiyi sülh çağırışıdır. Bu gün Azərbaycandakı multikulturalizm, tolerantlıq modeli dünyaya nümunədir. Dünyada sülhün bərpası üçün Azərbaycan multikulturalizmi modelinin tətbiqi gözəl nəticələr verə bilər. Ölkəmizdə multikulturalizm ənənələrinin təbliği üçün müxtəlif tədbirlər keçirilir, Azərbaycan multikulturalizmi fənni tədris olunur. Sevindirici haldır ki, veteranlarımız da multikulturalizm dəyərlərinin təbliğinə əhəmiyyətli töhfə verirlər.
Respublika Veteranlar Təşkilatının sədr müavini, Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Dövlət İdarəçilik Akademiyasının dosenti, ehtiyatda olan polkovnik Cəlil Xəlilov “Multikulturalizm təhlükəsizliyin təminatında mühüm vasitədir”, Respublika Veteranlar Təşkilatının daimi komissiyasının sədri Zahiddin Abbasov “Multikultural dəyərlər, tolerantlıq – Azərbaycanın dünyaya ixrac edilə bilən qiymətli sərvətidir”, Dövlət İdarəçilik Akademiyasının tarix kafedrasının müdiri, dosent Firdovsiyyə Əhmədova “Multikulturalizm və tolerantlıq – Azərbaycan cəmiyyətinin həyat tərzidir”, AMEA-nın Ədəbiyyat İnstitunun Elmi Katibi, filologiya elmleri doktoru, professor Bədirxan Əhmədov “Azərbaycan ədəbi fikrində multikulturalizm və tolerantlıq” mövzularında məruzələrlə çıxış ediblər.
Məruzələrdə və çıxışlarda multikultural təhlükəsizlik anlayışı, ayrı-ayrı etnik və dini icmaların birgəyaşayış maraqlarının təmini, dövlət siyasətində dini müxtəlifliyin cəmiyyətdə tənzimlənməsi məsələləri barədə söhbət açılıb. Qeyd edilib ki, Azərbaycanda multikulturalizmin dövlət siyasəti kimi olmasının ölkəmizin inkişafında müstəsna rolu var. Əsasını ümummilli lider Heydər Əliyevin qoyduğu multikulturalizm siyasəti hazırda Prezident İlham Əliyev tərəfindən uğurla inkişaf etdirilir. Multikulturalizmin vətəndaşların həyat tərzinə çevrilməsi onun inkişafının ən yüksək mərhələsidir. Tolerantlığın Azərbaycan nümunəsi göstərir ki, multikulturalizmin alternativi yoxdur.
