Please ensure Javascript is enabled for purposes of website accessibility
Azərbaycan Respublikası Müharibə, Əmək və Silahlı Qüvvələr Veteranları Təşkilatı
Veteranların təcrübəsindən biz daim bəhrələnməliyik, istifadə etməliyik
Heydər Əliyev

Qəhrəmanlar unudulmur! İsmayıl İsmayılov.

Onların fədakarlıqları gələcək nəsillər üçün təkcə bir tarix deyil, həm də hər birimizin vicdanında bir alov kimi yanır

1939-1945-ci illər İkinci Dünya Müharibəsi zamanı Azərbaycan xalqı, həm Sovet İttifaqının bir hissəsi olaraq, həm də strateji mövqeyi ilə müharibədə əhəmiyyətli rol oynamışdır. Azərbaycan Xəzər dənizinin cənubunda yerləşdiyinə görə müharibə dövründə həm iqtisadi, həm də hərbi baxımdan mühüm bir əhəmiyyət kəsb etmişdir. Sovet Ordusunda xidmətləri zamanı qəhrəmanlıqları ilə xüsusi seçilmişlər.  
Azərbaycanın müxtəlif bölgələrindən minlərlə gənc Sovet ordusuna çağırılmış və Böyük Vətən Müharibəsi (1941-1945) cəbhələrində döyüşmüşdür. Azərbaycanlı döyüşçülər xüsusilə müharibənin ilk günlərində Sovet İttifaqının müdafiəsini təmin etmək üçün çox önəmli rol oynamışdırlar. Onlar həm ön, həm də arxa cəbhədə fəal iştirak etmişdilər. Müharibə bitdikdən sonra çoxsaylı soydaşımız Sovet İttifaqı Qəhrəmanı, Sovet İttifaqının ordenləri və medalları ilə təltif olunmuşdur. Bu dövrün qəhrəmanları yalnız Sovet İttifaqı tarixində deyil, həm də Azərbaycanın müstəqillik və milli kimlik tarixində mühüm yer tutur. Bu qəhrəmanlardan biri də “Qırmızı Ulduz” ordenli leytenant İsmayıl İsmayılovdur. 
İsmayıl İsmayılov 21 dekabr 1916-cı ildə Qubadlı rayonunda anadan olmuşdur. 1933-cü ildə orta məktəbi bitirmiş, daha sonra təhsilini Şuşa şəhərində davam etdirmişdir. 1937-ci ildə təhsilini başa vurduqdan sonra İsmayıl İsmayılov Qubadlı rayonunda müəllimlik fəaliyyətinə başlamışdır. Həmin dövrün sakinləri onu igid, qorxmaz və ziyalı bir insan kimi tanımışlardır.
İkinci Dünya Müharibəsi başlayanda İsmayıl İsmayılov könüllü olaraq cəbhəyə yola düşmüşdür. İlk vaxtlar Sovet ordusunun tərkibində İranda olmuşdur. Orada hərbi təlimlər keçdikdən sonra kiçik leytenant kimi ön cəhbəyə yola düşmüşdür. Sovet ordusunun 274-cü atıcı alayın 4-cü atıcı rotasının vzvod komandiri olan leytenant İsmayıl İsmayılov cəhbənin müxtəlif istiqamətlərində qəhrəmanlıq göstərmiş və göstərdiyi igidliyə görə bir çox mükafatlarla təltif olunmuşdur. 
14 fevral 1945-ci ildə ona “Qırmızı Ulduz” ordeni verilmişdir. Leytenant İsmayıl İsmayılov Slovakiyanın azad edilməsi uğrunda gedən döyüşlərdə xüsusilə fədakarlıq göstərmişdir. O, 5 mart 1945-ci ildə Makulaş şəhəri yaxınlığındakı Poludzka kəndi ərazisində döyüşərkən ağır yaralanmışdır. Bu döyüşlər İkinci Dünya Müharibəsinin son mərhələlərində Sovet Ordusunun Almaniya ilə mübarizədə qazandığı əhəmiyyətli qələbələrdən birini təşkil edirdi. O, aldığı yaradan sonra 66-cı Tibbi sanitar Batalyonuna aparılmasına baxmayaraq aldığı güllə yarasından həlak olmuşdur. Leytenant İsmayıl İsmayılov Slovakiya Respublikasında Sovet Hərbi qəbristanlığında dəfn edilmişdir. İsmayıl İsmayılov və digər döyüş yoldaşlarının dəfn olunduğu bu məzarlıq onların xatirəsinin yad edilməsi və hörmətlə anılması üçün xüsusi bir məkana cevrilib. Bu cür qəhrəmanlar həm öz doğma torpağında, həm də döyüşdükləri yerlərdə əbədi olaraq xatırlanır.
“Qırmızı Ulduz” ordenli leytenant İsmayıl İsmayılovun xatirəsi çox dəyərli və əzizdir. O, öz qəhrəmanlığı, igidliyi ilə xalqın yaddaşında əbədi qalacaq. Əlbəttə ki, Azərbaycan xalqı qəhrəman, cəsur oğulları heç vaxt unutmur və onların göstərdiyi igidlik, fədakarlıq və vətənə sevgisi hər zaman yaddaşlarda yaşayır. Onlar təkcə döyüş meydanında deyil, həm də xalqın ruhunda, tarixin hər bir səhifəsində əbədi izlər buraxmışdır. 
           Qəhrəmanlarımızın xatirəsi daim qorunur. Onların müharibələrdəki qəhrəmanlıqları, müstəqillik uğrunda apardıqları mübarizə, vətənə olan bağlılıqları gələcək nəsillərə nümunə olaraq qalacaq. Azərbaycanın müxtəlif bölgələrində, o cümlədən Bakı, Gəncə, Şəki, Lənkaran və digər şəhərlərdə qəhrəmanlarımızın şərəfinə abidələr ucaldılıb, xatirə lövhələri və memorial komplekslər yaradılıb. Bundan əlavə hər il 9 May - Böyük Vətən Müharibəsinin Qələbə günü Azərbaycan xalqı tərəfindən böyük hörmət və ehtiramla qeyd edilir. Onların fədakarlıqları gələcək nəsillər üçün təkcə bir tarix deyil, həm də hər birimizin vicdanında bir alov kimi yanır.

Cəlil Xəlilov  Müharibə, Əmək və Silahlı Qüvvələr Veteranları Təşkilatının sədri, polkovnik

2025-03-04 10:45:45
469 baxış

Digər xəbərlər

Polkovnik Cəlil Xəlilova “Fəxri professor” adı verilib

Veteran.gov.az xəbər verir ki, Müharibə, Əmək və Silahlı Qüvvələr Veteranları Təşkilatının sədr müavini, siyasi elmlər üzrə fəlsəfə doktoru, polkovnik Cəlil Xəlilov Türk Dünyası Araşdırmaları Beynəlxalq Elmlər Akademiyası tərəfindən “Fəxri professor” adına layiq görülüb. Bu gün Müharibə, Əmək və Silahlı Qüvvələr Veteranları Təşkilatını ziyarət edən  Türk Dünyası Araşdırmaları Beynəlxalq Elmlər Akademiyasının Azərbaycan nümayəndəsi, texnika və filologiya elmləri doktoru, professor Elçin İsgəndərzadə Respublika Veteranlar Təşçkilatının sədri Fatma Səttarovanın iştirakı ilə “Fəxri professor” diplomunu polkovnik Cəlil Xəlilova təqdim edib.    

Hamısını oxu
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin sərəncamı

1941–1945-ci illərdə İkinci Dünya müharibəsində iştirak etmiş şəxslərə, həlak olmuş və ya sonralar vəfat etmiş döyüşçülərin dul arvadlarına, arxa cəbhədə fədakar əməyinə görə orden və medallarla təltif edilmiş şəxslərə birdəfəlik maddi yardım verilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı 02 may 2024, 15:34 Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 109-cu maddəsinin 32-ci bəndini rəhbər tutaraq, 1941–1945-ci illər İkinci Dünya müharibəsində Qələbənin 79-cu ildönümü ilə əlaqədar qərara alıram: 1. 1941–1945-ci illər İkinci Dünya müharibəsində iştirak etmiş şəxslərə 2,0 (iki) min manat məbləğində, İkinci Dünya müharibəsində həlak olmuş və ya sonralar vəfat etmiş döyüşçülərin dul arvadlarına, həmin dövrdə arxa cəbhədə fədakar əməyinə görə orden və medallarla təltif edilmiş şəxslərə, İkinci Dünya müharibəsi illərində döyüş cəbhələrinin arxa hüdudları, yaxud döyüşən donanmaların əməliyyat zonaları daxilində ordunun və donanmanın mənafeyi üçün tapşırıqları yerinə yetirmiş xüsusi birləşmələrin işçilərinə, İkinci Dünya müharibəsi dövründə Leninqrad şəhərinin müdafiəsinə görə müvafiq medal və döş nişanı ilə təltif edilmiş şəxslərə, habelə Leninqrad şəhərinin mühasirəsi iştirakçılarına 1,0 (bir) min manat məbləğində birdəfəlik maddi yardım verilsin. 2. Bu Sərəncamın 1-ci hissəsinin icrası məqsədilə: 2.1. Azərbaycan Respublikasının 2024-cü il dövlət büdcəsində nəzərdə tutulmuş Azərbaycan Respublikası Prezidentinin ehtiyat fondundan 3,0 (üç) milyon manat vəsait ayrılsın; 2.2. Azərbaycan Respublikasının Maliyyə Nazirliyi bu Sərəncamın 2.1-ci bəndində nəzərdə tutulmuş vəsaitin Azərbaycan Respublikası Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyinin xüsusi hesabına köçürülməsini təmin etsin; 2.3. Azərbaycan Respublikasının Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi birdəfəlik maddi yardımın bu Sərəncamın 1-ci hissəsində nəzərdə tutulmuş şəxslərə ödənilməsini təmin etsin. 3. Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabineti bu Sərəncamdan irəli gələn məsələləri həll etsin.   İlham Əliyev Azərbaycan Respublikasının Prezidenti Bakı şəhəri, 2 may 2024-cü il

Hamısını oxu
Alovlar əhatəsindəki sabitlik adası: Azərbaycan mümkünsüz olanı necə bacarıb?

“Global Terrorism Index 2025” (GTI) hesabatında dövlətlərin terror təhlükəsinə görə növbəti reytinq sıralanması təqdim edilib. Təqdimatda Azərbaycan 2025-ci ilin ən təhlükəsiz ölkələr sırasında yer alıb. Dövlətimiz antiterror reytinqində Norveç, Finlandiya, Yaponiya, Cənubi Koreya, Latviya, Litva və s. kimi ölkələri də qabaqlayaraq Prezident İlham Əliyevin “Azərbaycan sabitlik adasıdır, təhlükəsizlik adasıdır” ifadəsinin əsassız olmadığını təsdiqləyib. Azərbaycanın Global Terrorism Index 2025 antiterror reytinqində ən təhlükəsiz ölkələr sırasına yüksəlməsi qürur doğurmaqla yanaşı, həm də maraqlı bir sualı aktual edir: Geosiyasi baxımdan mürəkkəb coğrafiyada yerləşən, zaman-zaman böyük dövlətlərin təzyiq və təxribatı ilə üzləşən, müstəqillik dönəmində ard-arda iki müharibə görən Azərbaycan bu uğura necə nail olub? Şimal qonşumuz Rusiyanın Ukrayna ilə uzunmüddətli müharibə içərisində olduğu, Ermənistanla sülh sazişinin hələ də imzalanmadığı, dini-ekstremist qruplaşmaların vaxt-bivaxt müxtəlif terror aktlarına cəhd etdiyi Azərbaycan ən təhlükəsiz ölkələr sırasında qərarlaşmağı necə bacarıb? Şübhəsiz, Azərbaycanın Global Terrorism Index 2025 antiterror reytinqində ən təhlükəsiz ölkələr sırasına yüksəlməsinə səbəb ilk növbədə Prezident İlham Əliyevin faktoru və bu faktora bağlı uğurlu siyasətdir. Vətən müharibəsinə qədər və eləcə də post-müharibə dönəmində baş verən hərbi-siyasi proseslər sübut etdi ki, ölkəmiz “qaynar qazan” hesab edilən Cənubi Qafqazda nəinki öz təhlkəsizliyini təmin edə bilib, həm də bütün regionda, eləcə də beynəlxalq müstəvidə əsas söz sahibinə çevrilib. Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə diplomatlarımızın sərgilədiyi siyasi səriştə, uğurlu manevr və qeyri-adi çeviklik dövlətimizin təhlkəsizliyini təmin edən etibarlı vasitəyə çevrilib. Azərbaycanı ən təhlükəsiz ölkələr sırasına yüksəlməsinin ikinci mühüm səbəbi isə xüsusi xidmət orqanlarımızın peşəkarlığı, onların istənilən təhdid və təhlükəni elə planlama mərhələsindəcə neytrallaşdırmasıdır. Təsadüfi deyildir ki, son illər ərzində Dövlət Təhlükəsizliyi Xidməti (DTX) ölkəmizdə onlarla terror cəhdinin qarşısını qətiyyətlə alaraq, xalqımızın təhlükəsizliyini təmin edib. 2023-cü ilin lokal antiterror əməliyyatı zamanı, habelə bu əməliyyatdan sonra Qarabağda gizlənən erməni separatçılarının DTX tərəfindən ələ keçirilərək istintaqa cəlb edilməsi, onların Bakıda məhkəmə qarşısına çıxarılması təhlükəsizliyimizi təmin edən  mühüm tədbirlər olmuş, bütün bölgədə sabitliyin bərqərar olunmasına böyük töhfələr vermişdir. Dövlətimizin beynəlxalq antiterror siyahısında yüksəlməsinin digər bir səbəbi isə heç şübhəsiz Azərbaycan Silahlı Qüvvələridir. 2020-ci ilin 44 günlük Vətən müharibəsində erməni faşizmi üzərində şanlı qələbə qazanan Azərbaycan Silahlı Qüvvələri, 30 illik işğal problemini qəti olaraq həll etmiş, erməni militarizminə ölümcül zərbə vurmuşdur. Məhz bundan sonra Cənubi Qafqazda böyük ölçüdə sülh və sabitlik təmin edilmiş, ədalət və hququn tələbi yerinə yetirilmişdir. Onu da qeyd edək ki, Azərbaycan Ordusu bu gün də bütün regionda sülh və təhlkəsizliyin əsas qarantı rolunda çıxış edir. Bu gün Azərbaycan dünayda baş verən müharibə və qarşıdurmalar fonunda alovlar əhatəsindəki sabitlik adasına bənzəyir. “Bu adanı” bundan sonra da belə firavan və təhlükəsiz görmək istəyiriksə, dövlətimizə dəstək olmaqda davam etməli, anti-Azərbaycan qüvvələrinə qarşı mübarizədə hər bir fərd olaraq əsl fədakarlıq sərgiləməliyik. Yalnız belə olarsa, “bu ada” dünyadakı bütün təhlükələrə meydan oxumaqda davam edəcək, hər zaman gücündən əmin şəkildə gülümsəyəcək. Seymur ƏLİYEV  

Hamısını oxu
Heydər Əliyevin Azərbaycanın bu gününü hazırlayan dərin strategiyası

Vəsiyyətin həyata keçdi, böyük lider: artıq Şuşa azaddır, artıq Qarabağ Azərbaycandır. Sənin başladığın Azərbaycan adlı mübarizə sənin yetişdirdiyin liderin əzmi ilə bu gün hədəfinə çatdı...Heydər Əliyev, Azərbaycan xalqının milli lideri. Onun haqqında danışarkən Şərq fəlsəfəsinin bir deyimi yada düşür: insanlar öz həqiqi lideri ilə birləşəndə xalqa çevrilir. Və tarix şahiddir ki, Azərbaycan insanı məhz Heydər Əliyevlə birləşəndə əyilməz ruhunu özünə qaytardı.Bunu görmək üçün bir daha ötən əsrin əvvəlinə ekskurs etməyə lüzum var.Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin süqutundan sonra bolşevik işğalı bu xalqa heç də bərabərlik gətirmədi. SSRİ-nin tərkibində “qardaş xalqlar” şüarı hər yeri bəzəsə də, Azərbaycanın digər respublikalarla, xüsusilə Ermənistanla müqayisədə geridə qalması, azərbaycanlıların digər millətlərin nümayəndələrinə nisbətdə önə çıxmasına imkan verilməməsi tarixi faktdır. O da faktdır ki, bu proses “qırmızı imperiya”nın kulislərində tülkü kimi dolaşan ermənilər tərəfindən daha da dərinləşdirilir, Azərbaycanın inkişaf etməməsi, azərbaycanlıların önə çıxmaması üçün əllərindən gələni edirdilər.1969-cu ildə Heydər Əliyevin hakimiyyətə gəlişi ilə Sovet İttifaqının “əyalət ölkəsi” hesab olunan Azərbaycanın üzünə tale güldü, geridə qalmış respublikadan aparıcı ölkəyə çevrildi, azərbaycanlıların önü açıldı, ölkəyə diqqət artdı, beləliklə, bu gün vətəndaşı olduğumuz müasir, güclü Azərbaycanın formalaşmasına zəmin yarandı. SSRİ kimi “dəmir qanunların” olduğu, milli maraqların “dəfn edildiyi” və milliliyin önə çəkilməsinə görə güllələnmə, ən yaxşı halda sürgün cəzasının tətbiq edildiyi bir rejimdə öz ölkəsinin maraqlarını müdafiə etmək, həm də bunu çox ustalıqla həyata keçirmək yalnız Heydər Əliyev dühasının bacarığı ola bilərdi və o, “geridə qalmış” ölkəni, həm də geridə qalmasında maraqlı qüvvələrin olduğu bir dövrdə, ittifaqın güclü respublikasına çevirdi.Heydər Əliyevin hakimiyyətə gəlişinə qədər Azərbaycan əsasən aqrar ölkə idi, ən böyük istehsal sahəsi kənd təsərrüfatından və neftdən ibarət idi. Azərbaycanın məhsulları ittifaqın digər respublikalarına daşınır, orada istehsal olunur, müəyyən hissəsi ölkəyə gətirilidi. Xüsusilə SSRİ rəhbərliyindəki ermənilər Azərbaycanın “geridə qalmasında” maraqlı idilər və bunun üçün hər şey edirdilər. Məhz Heydər Əliyev bu mənzərəni dəyişdirdi. O, milliləşdirmə siyasətini hələ Azərbaycan DTK-nın rəhbəri olduğu dövrdə başlamış, ermənilər və qeyri-azərbaycanlıların çoxluq təşkil etdiyi bu strukturu azərbaycanlılaşdırmışdı. Eyni milli xətti Azərbaycana rəhbərlik etdiyi dövrdə də davam etdirdi.“Müasirləşdirmə” – tarixçilər Heydər Əliyevin 50 il öncə ölkəyə rəhbərlik etməyə başladığı dövrdən sonra baş verənləri belə xarakterizə edirlər və bunun bəhrəsini xalq olaraq bu gün də görürük. Ölkədə sürətlə müasirləşdirmə prosesi başlandı. Heydər Əliyev gələcəyə hesablanmış addım olaraq, SSRİ-nin mühüm istehsalat zavodlarının məhz Azərbaycanda inşa edilməsinə nail oldu. Neft sənayesi yeniləndi, zavodların inşası həyata keçirildi. Respublikanın bütün bölgələrində müasirləşdirmə aparılır, yeni müəssisələr inşa edilir, şəhərlərin siması dəyişirdi. Nəticədə Azərbaycan SSRİ-də ön pillələrə çıxmağa başladı.1982-ci ildə onu Moskvaya yüksək vəzifəyə dəvət etdilər – Nazirlər Soveti sədrinin birinci müavini. SSRİ-də “qardaşlaşmış xalq” şüarı hər fürsətdə bayraq edilsə də, bir azərbaycanlının, həm də müsəlmanın ittifaqın ən yüksək vəzifələrindən birinə dəvət olunması nadir hadisə idi. Heydər Əliyevin Azərbaycanda gördüyü işlər və şəxsi keyfiyyətləri onun yolunu açmışdı. Bu, həm də Azərbaycan xalqının yolunun açılması idi. O, Moskvada işləyərkən, diqqəti daim Azərbaycanın üzərində idi və həmin illərdə ittifaq miqyasındakı layihələri Azərbaycana yönəldir, xalqının bundan faydalanmasına çalışırdı. SSRİ rəhbərliyində çalışarkən Heydər Əliyevin ən böyük işlərindən biri Baykal-Amur magistralının (BAM) inşası oldu. O, 1940-cı ildə təməli qoyulan layihənin qısa müddətdə həyata keçirilməsində böyük rol oynadı. Lakin ən maraqlı məqam BAM-ın inşasında azərbaycanlıların sayının çoxluq təşkil etməsi idi. Bu, həm Heydər Əliyevin belə mühüm layihədə yalnız öz xalqına etibar etməsindən, həm də sevgisindən irəli gəlirdi. 1969-cu ilə qədər SSRİ-də aşağı kateqoriyada qəbul edilən azərbaycanlılar Heydər Əliyevin sayəsində ön plana çıxdı.Milli kökə qayıdış, Heydər Əliyevin 1969-cu ildən sonra həyata keçirdiyi siyasətin əsasını bu təşkil edirdi. Moskvanın “vahid sovet xalqı” idealogiyasına rəğmən, Azərbaycanın bütün sferalarında milliləşdirmə siyasəti aparılır və dahi lider bütün bunları şəxsi nüfuzunun hesabına həyata keçirirdi. Onun ana dilinə xüsusi qayğısı milli siyasətin bazasını təşkil edirdi. 1978-ci il Azərbaycan SSR Konstitusiyası qəbul olunanda Heydər Əliyev tarixi gedişlə Azərbaycan dilinin dövlət dili kimi təsbit edilməsinə nail oldu. Bu, SSRİ rejimində olduqca cəsarətli, bir o qədər də təhlükəli addım idi. Lakin o, Moskvanı fakt qarşısında qoydu və buna nail oldu. Milli köklərin təbliği üçün film sahəsində tarixi mövzulara geniş yer verildi. Azərbaycanın qəhrəmanlıq səlnaməsindən bəhs edən “Babək” filminin çəkilişləri bunun ən bariz nümunələrindəndir. Bu film Heydər Əliyevin təşəbbüsü ilə çəkilib.Heydər Əliyevin SSRİ dövründə ən sərt qaydalara baxmayaraq, milli xətti daim ön planda tutmasını təsdiqləyən çoxsaylı faktlar mövcuddur və o, ittifaq rəhbərliyində təmsil olunanda da təkbaşına milli fəaliyyətini davam etdirdi. Və bu fəaliyyətinə görə müəyyən təzyiqlərlə də üzləşdi. Xüsusilə, ermənilər 1969-cu ildən sonra Heydər Əliyev haqqında Moskvaya anonim məktublar yazır, onun əleyhinə kampaniya aparırdılar. Dahi lidersə yorulmadan, şəxsi həyatını təhlükəyə ataraq, öz xalqı uğrunda mübarizəsindən geri durmadı. 1987-ci ildə bu fəaliyyətini bəhanə edərək, onu tutduğu postdan uzaqlaşdırdılar…Tarix təsdiqlədi ki, ermənilərin illər boyu Heydər Əliyevin əleyhinə apardıqları kampaniya səbəbsiz deyil, məhz onun postundan uzaqlaşdırılmasından 1 il sonra – 1988-ci ildə Ermənistanın Azərbaycana qarşı ərazi iddiaları başladı. Ardınca Qorbaçovun anti-Azərbaycan siyasətinin davamı olaraq, 20 Yanvar faciəsi yaşandı. Çoxları Kremlə qarşı çıxmaq qorxusu ilə susanda Heydər Əliyev Azərbaycanın Moskvadakı nümayəndəliyinə gəldi və “qırmızı imperiya”nın üzünə açıq şəkildə qatil olduğunu dedi, əli azərbaycanlıların qanına batmış cinayətkarların cəzalandırılmasını tələb etdi və etiraz olaraq, Kommunist Partiyasının biletini tulladı. Sonralar ona qarşı çıxanlar həmin vaxt “qırmızı bileti” döş ciblərində gəzdirirdilər.1990-cı ilin iyulunda Heydər Əliyev Azərbaycana qayıtdı. Əvvəlcə Bakıda yaşasa da, sonradan Naxçıvan Muxtar Respublikasına köçdü və ölkədə müharibənin getdiyi, dövlətin dağılmaq təhlükəsi ilə üz-üzə qaldığı bir vaxtda ən həssas coğrafiya olan Naxçıvanı düşmən təhlükəsindən xilas etdi. Ermənilərin tarix boyu əsas hədəfi Naxçıvanı ələ keçirmək olub, hətta bu gün belə bunu açıq şəkildə dilə gətirirlər. Məhz Heydər Əliyevin muxtar respublikaya rəhbərlik etməsi ermənilərin bu planlarının reallaşmasına imkan vermədi. Və dahi lider üçrəngli bayrağımızı ilk dəfə Naxçıvanda qaldırmaqla Azərbaycan dövlətinin müstəqilliyinin yenidən bərpa edilməsinin əsasını qoydu. Lakin Bakıda və respublikanın digər bölgələrində vəziyyət olduqca acınacaqlı idi. Cəbhədə müharibə gedir, buna paralel olaraq, hakimiyyət daxilində nüfuz müharibəsi aparılır, ölkə parçalanmaq təhlükəsinin kandarına gəlmişdi. Orduda nizam-intizam yox idi, fərarilik sürətlə artırdı, rayonlarda icra başçıları ilə hərbi komandirlər arasında mənsəb davası baş alıb gedirdi, bir tərəfdə “Sadval”çılar, digər tərəfdə Hümbətovun dəstəsi, bunlara paralel olaraq, Sürət Hüseynovun hərbi dəstələri Azərbaycanı de-fakto bölmüşdülər.15 iyun 1993-cü ildə Heydər Əliyevin hakimiyyətə qayıdışı ilə Azərbaycan xilas oldu. Xalq anlayırdı ki, yeganə çıxış yolu məhz Heydər Əliyevin qayıdışıdır, buna görə də onun Bakıya gəlməsində sona qədər israr etdi. Heydər Əliyev xalqın çağırışı ilə Bakıya gəldi, 1993-cü il iyunun 15-də Ali Məclisin sədri seçildi. Onun ölkəni dağılmaqdan xilas etmək üçün atdığı addımlar və əldə olunan nəticələr haqlı olaraq, 15 iyunun Azərbaycan xalqının tarixinə Milli Qurtuluş Günü kimi düşməsinə əsas yaratdı.Heydər Əliyev hakimiyyətə qayıdan kimi ölkənin parçalanması təhlükəsini aradan qaldırdı, nizami ordu yaratdı, asayiş və qayda-qanun bərqərar edildi, soyğunçuluğa, vətəndaşların əmlakının qəsb olunmasına son qoyuldu, Qarabağ müharibəsində atəşkəs əldə edildi, münaqişəsinin dinc yolla nizama salınmasına dair danışıqlara başlandı, idarəetmə sistemi formalaşdırıldı, insanlara öz dövlətinə inamı qaytarıldı, neft müqavilələri imzalandı, Azərbaycanın iqtisadi dirçəlişinin əsası qoyuldu, qanunsuz silahlı qruplaşmaların dövlət çevrilişləri cəhdlərinə son verildi, ilk parlament seçkiləri keçirildi və referendum yolu ilə Konstitusiya qəbul edildi, Azərbaycanın beynəlxalq əlaqələri formalaşdırıldı, ölkənin dünya birliyinə inteqrasiyası prosesi başlandı.Dahli lider müstəqil Azərbaycana rəhbərlik etdiyi 10 illik zaman kəsimində 100 illik zaman kəsiminə sığacaq işlər gördü. Bunardan ən vacibi də işğal altındakı torpaqların azad edilməsi, Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün bərpası üçün zəminin yaradılması idi.Heydər Əliyevin hakimiyyətə qayıdışından sonra bütün fəaliyyətinin – nizami ordunun yaradılması, beynəlxalq münasibətlərdə ölkəmizin ön plana çıxarılması, diplomatiya işinin gücləndirilməsi, enerji sektorunda atılan addımlar və s. – bir hədəfi var idi: güclü və ərazi bütövlüyü təmin edilmiş Azərbaycan.Və dahi lider bu hədəfə çatmaq üçün həm də dərin strategiya hazırladı.1998-ci il, ümumilli lider Heydər Əliyevin Türkiyə səfəri.Qarabağın işğalı ilə nəticələnən atəşkəsdən 4 il keçir, Ermənistan məsələni həll etdiyini düşünür və işğalı legitimləşdirmək istiqamətində addımlar atırdı. Heydər Əliyev isə işğala son qoymaq üçün Ankarada gələcək strategiyanın təməllərini atırdı: işğalçının uzunmüddətli siyasi və iqtisadi blokadaya salınması.Həmin tarixdən 18 il sonra – “aprel müharibəsi”də Dağlıq Qarabağ münaqişəsi ətrafında yaranan yeni reallığı şərh edən Ermənistanın məşhur analitiki İqor Muradyan belə deyirdi: “1998-ci ildə Heydər Əliyev gələcək strategiyanı hazırladı. Bu, Qarabağ münaqişəsinin həlli məqsədilə Ermənistanın uzunmüddətli siyasi və iqtisadi blokadaya alınması və bizim ölkənin Azərbaycanla Türkiyənin “quberniyası” vəziyyətinə salınması idi”.Heydər Əliyevin uzunmüddətli strategiyasını Ermənistanda anlayan və bunun təhlükəsi haqda xəbərdarlıq edənlər var idi. Hərçənd, Azərbaycanda da zaman-zaman “işğalla barışdığımızı” deyənlər çıxır, bəzən də siyasi məqsədlər üçün istifadə edənlər tapılırdı. Heydər Əliyev “yerdən çıxan boğuq səslərə” fikir vermir, səbrlə ərazi bütövlüyümüzün bərpa edilməsi istiqamətində həyata keçirdiyi strategiyanı tətbiq edirdi.2003-cü ildən sonra Prezident İlham Əliyev bu strategiyanı yeni dünya reallığına uyğun davam etdirdi.- Azərbaycan bölgənin həlledici aktoruna çevrildi;- Ermənistan “oyundan kənar vəziyyətə” salındı;Və nəhayət, 27 il sonra Azərbaycan torpaqlarında erməni işğalına son qoyuldu. Bu, Heydər Əliyevin dərin strategiyasının və bu strategiyadan yola çıxan Prezident İlham Əliyevin tarixə yazılan siyasi gedişlərinin nəticəsidir.Prezident İlham Əliyev Şuşanın azad olunması müjdəsini xalqa verəndə bildirmişdi: “Xoşbəxt adamam ki, ata vəsiyyətini yerinə yetirdim. Şuşanı azad etdik! Bu, böyük Qələbədir! Bu gün şəhidlərimizin, Ulu Öndərin ruhu şaddır! Gözün aydın olsun Azərbaycan! Gözünüz aydın olsun dünya azərbaycanlıları!”.Vəsiyyətin yerinə yetirildi, Milli Lider. Sənin arzuladığın və uğrunda mübarizə apardığı Azərbaycan artıq var: torpaqları azad olunmuş, güclü, qüdrətli, qürurlu ölkə...Asif Nərimanlı

Hamısını oxu