İyunun 22-də Hitler Almaniyasının SSRİ-yə hücumundan 79 il ötür. Yetmiş doqquz il bundan əvvəl qəfildən SSRİ-yə hücum edən faşistlər Şərqdə beş il davam edəcək müharibənin əsasını qoyub ki, bu müharibə faşist Almaniyasının özünün məğlubiyyəti ilə nəticələnib. AZƏRTAC xəbər verir ki, bu barədə Azərbaycan Respublikası Müharibə, Əmək və Silahlı Qüvvələr Veteranları Təşkilatının sədr müavini, polkovnik Cəlil Xəlilov faşizm üzərində Qələbədə Azərbaycanın və xalqımızın rolundan danışarkən deyib. Polkovnik Cəlil Xəlilov bildirib ki, 1941-ci il iyunun 22-də faşistlərin Pribaltikaya hücumu ilə SSRİ İkinci Dünya müharibəsinə cəlb olunub. SSRİ belə bir hücuma hazırlıqsız olduğu üçün müharibənin ilk illəri onun üçün xüsusilə ağır keçib. 1941-1942-ci illərdə faşist ordularının hücumları ilə geri çəkilməyə məcbur olan SSRİ həm insan, həm də ərazi baxımından böyük itkilər verib. Lakin 1942-ci ilin sonu, 1943-cü ilin əvvəllərində Sovet ordusu müharibənin taleyində dönüş yarada, faşist hücumlarını dəf edərək uğurlu əks-həmlələr təşkil etməyə başlayıb. Nəticədə müharibə 1945-ci il mayın 9-da faşistlərin tam məğlubiyyəti ilə nəticələnib. Cəlil Xəlilov deyib ki, faşizm üzərində Qələbənin qazanılmasında Azərbaycan müstəsna rol oynayıb. Azərbaycanlılardan ibarət beş milli diviziya təşkil olunub ki, bu diviziyalar ağır və şərəfli döyüş yolu keçib, onların bəzisi Berlinədək gəlib çıxdı. 700 minədək azərbaycanlı əldə silah cəbhələrdə faşizmə qarşı böyük əzmkarlıqla mübarizə aparıb, 123 soydaşımız göstərdiyi qəhrəmanlıqlara görə Sovet İttifaqı Qəhrəmanı adına layiq görülüb. “Azərbaycan xalqı arxa cəbhədə də böyük fədakarlıqlara imza atıb. Bakı nefti sovet hərb maşınının hərəkətini təmin edib. Tankların, təyyarələrin, digər artilleriya növlərinin yanacağa olan tələbatını yüksək keyfiyyətlə ödəyib. İnsanlarımız faşizmə qarşı mübarizəyə dəstək məqsədi ilə zinət əşyalarını belə orduya yardım fondlarına bağışlayıb. Nəticədə mütərəqqi bəşəriyyətin birgə səyləri nəticəsində faşizm məğlub olub. Əminəm ki, hazırda erməni faşizminin işğal siyasəti ilə üzləşən xalqımız bu problemin də öhdəsindən layiqincə gələcək, düşməni məğlub edərək ölkəmizin ərazi bütövlüyünü təmin edəcək. Tarixi keçmişimiz, milli maraqlarımız, beynəlxalq hüquq və ədalət bizdən məhz bunu tələb edir”, - deyə Cəlil Xəlilov vurğulayıb.

  Prezident İlham Əliyev Azərbaycan Respublikasının Vətən Müharibəsi Qəhrəmanlarının və onların ailə üzvlərinin sosial-məişət şəraitinin yaxşılaşdırılması haqqında Sərəncam imzalayıb. Apa-nın məlumatına görə, Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyinə tapşırılıb ki, Azərbaycan Respublikasının “Vətən Müharibəsi Qəhrəmanı” adı verilmiş şəxslərin, eləcə də ölümündən sonra həmin ad verilmiş şəxslərin ailə üzvlərinin mənzillə təmin edilməsini həyata keçirsin, Sərəncamın icrası ilə bağlı görülmüş işlər barədə Azərbaycan Respublikasının Prezidentinə mütəmadi olaraq məlumat versin, Sərəncamda irəli gələn digər məsələləri həll etsin.   Müəyyən edilib ki, bu Sərəncamda nəzərdə tutulan şəxslərin mənzillə təmin edilməsi bu məqsədlə Azərbaycan Respublikasının İpoteka və Kredit Zəmanət Fondunun Nazirliyin balansına verdiyi və ya Nazirliyin həmin məqsəd üçün əldə etdiyi mənzillər hesabına həyata keçirilir.   İpoteka və Kredit Zəmanət Fondu Nazirliyin müraciəti əsasında bu Sərəncamdan göstərilən məqsəd üçün balansında olan mənzillərin Fondun mənfəəti hesabına həmin Nazirliyin balansına verilməsini təmin etməlidir.   Nazirlər Kabinetinə Sərəncamdan irəli gələn məsələləri həll etmək tapşırılıb.  

“Azərbaycan və Türkiyənin “Qardaş yumruğu” adlı birgə hərbi təlimləri anti-türk qüvvələrinə hərbi-siyasi mesajdır”. Bunu Moderator.az-a açıqlamasında Müharibə, Əmək və Silahlı Qüvvələr Veteranları Təşkilatının sədr müavini, polkovnik Cəlil Xəlilov bildirib. Polkovnik qeyd edib ki, bu təlimlər Azərbaycan və Türkiyə arasında genişlənən hərbi əməkdaşlıq əlaqələrini əks etdirməklə yanaşı, həm də hər iki dövlətin regiodna sülh və təhlükəsizliyin təminində nə qədər qərarlı olduğunu göstərir: “Təbii ki, “Qardaş yumruğu” təlimi hər şeydən öncə Azərbaycanla Türkiyə arasında hərbi sahədə genişlənməkdə olan əlaqələri əks etdirir. Bu təlimlər göstərir ki, iki dövlət arasında hərbi əməkdaşlıq sürətlə genişlənməkdə, mahiyyət etibarı ilə yeni mərhələyə qədəm qoymaqdadır. Bu təlimlər həm də Azərbaycan və Türkiyənin bölgədə sülh və sabitliyi təmin etməkdə nə qədər qərarlı və qətiyyətli olduğunu göstərir. Azərbaycan və Türkiyə bu təlimlərə göstərir ki, əgər kimsə, hansısa bir qüvvə bölgədə gərginlik yaratmaq, sabitlik üçün təhlükə törətmək, türk dünyasının maraqları əleyhinə hərbi müstəvidə hər hansı addım atmaq istəyərsə, o zaman qarşısında “Qardaş yumruğu”nu görəcək. Bu baxımdan, hər kəs bu təlimlərdən lazımi nəticə çıxarmalı, Azərbaycan və Türkiyəyə qarşı təxribatlardan çəkinməlidir. Bundan dərs çıxarmayaraq təxribata cəhd edənlər, ən sərt şəkildə cavablarını alacaqdır”.  

Nənəmin on üç övladı ölüb. O, İkinci Dünya Müharibəsindən az sonra ailə qurmuşdu. Müharibə və ondan sonrakı illərdə davam edən aclıq, çətin həyat şərtləri ona gətirib çıxarmışdı ki, nənəmin övladları bir-birinin ardınca dünyalarını dəyişmişdilər.   Uşaqlıq illərimdən nənəmlə bağlı ən çox yadımda qalan şeylərdən biri, onun üzündən heç vaxt əskik olmayan kədəri idi. Böyüyəndən, ana olandan sonra nənəmin üzündəki o "dünyadan uzaqlaşmış" ifadənin də izahını tapmışdım - övlad itirəndən sonra valideyn özü də mənəvi anlamda itir, yoxa çıxırmış...   Müharibərlərin ən dəhşətli tərəflərindən biri, açılan atəşlərin və partlayan bombaların uşaqlardan da yan keçməməsidir. Bütün müharibələrdə uşaqlar da həyatlarını itirir, yaralanır, fiziki və mənəvi zədələr alaraq, ömür boyu bu yara ilə yaşamalı olurlar.  İnsanlıq Eynşteyni, Tolstoyu, Mariya Kürini, Bethoveni və yüzlərlə başqa dühanı itirəndə, kimi itirdiyini anlayırdı və bu dühalara yas tuturdu. Təsəvvür edin ki, bu insanlar uşaqkən müharibədə həyatlarını itirsəydilər, biz necə dəyərli, vacib adamlardan məhrum olacaqdıq. Bəşəriyyət bu dahilərsiz  elmi-texniki, mənəvi anlamda necə kasıblayacaqdı...   Bu gün də dünyada minlərlə uşaq müharibə vaxtı öz həyatını itirir. İraqda, Suriyada, Əfqanıstanda və onlarla başqa ölkələrdə hər gün ölüm qorxusu altında yaşayan yüz minlərlə uşaq var. Bu gün biz yüzlələ, minlərlə məsum varlıqlarla yanaşı, gələcəyimizin, insanlığın dahilərini itiririk amma bundan xəbərimiz də yoxdur. Çünki yarıda qırılan ömürlər bizi bu körpə qurbanların gələcəyindən məhrum edir. Dünya öz körpə övladlarını müharibələrdə itirir...    Yanlış anlaşılma olmasın deyə, vurğulayım, gələcəyi nə, necə olur-olsun, hər bir uşağın həlak olması, ölümü insanlıq faciəsidi. Bir dahi qədər, gələcəkdə öz həyatını sadə, heç bir özəlliyi olmadan yaşayacaq balaca varlıqların da həyatı qiymətlidir. Bu dünyaya gəlmiş hər bir varlığın öz payına düşən ömrü bütün yaşamaq haqqı var. Hər bir insanın həyatı dəyərli, hər bir insan, bir dünyadır. Tanrının verdiyi ömrü yaşamaq hamısının haqqıdır.    Təəssüf ki, biz azərbaycan xalqı da, müharibədə öz körpə balalarını qurban verən xalqlardan biriyik. Bəli, bu dəhşət bizim də körpələrimizdən yan keçmədi. İstər birinci, istər ikinci Qarabağ müharibəsində biz onlarla övladımızı itirdik. Xocalı faciəsindən tutmuş, ötən ilki 44 günlük savaşa qədər bu otuz il ərzində bizim də körpələrimiz silahların, bombaların hədəfi olaraq, əbədiyyətə qovuşdular.    Sinəsində ürək gəzdirən heç bir kəs uşaq ölümlərinə laqeyd qala bilmir. Savaşların bu balaca qəhrəmanlarına qarşı içimizdə daima bir təəssüf hissi olur, biz onların ölümünü həzm edə bilmir, sağ qalan yaxınlarına dəstək olmağa çalışırıq. Hərə əlindən gələni edir və müharibədə övladını itirmiş valideynlərin, yaxınların yarasına bir cürə məlhəm olmağa çalışır.   İncəsənətin də az qala bütün sahələri müharibələrin uşaq qurbanlarını həssas qəbul edir. Rəngkarlıq, heykəltaraşlıq, ədəbiyyat və kino müharibədə həlak olmuş, yaralanmış uşaqlara əsərlər həsr edir və incəsənət bu insanlıq faciəsinə qarşı öz tövrünü ortaya qoymuş olur, öz borcundan çıxmağa çalışır.      Məsələn, Çexiyada, Liditsa şəhərində müharibədə həyatın itirmiş 82 uşaq üçün qoyulmuş abidə-kompleksi də bu sənət nümunələrindən biridir. "Mən Liditsanın itirdiyi 82 övladını onlara geri qaytarıram!" deyən heykəltaraş Mariya Uxitilova düz 20 il boyunca heykəllərin üzərində çalışsa da, bu mənəvi yükün ağırlığına davam gətirməyərək, 1989-cu ildə vəfat etdi. Onun işini əri və qızı davam etdirərək, 2000-ci ildə abidə-kompleksin işini başa çatdırdılar.   İncəsənətin, ədəbiyyatın savaşda həlak olan uşaqlara əsərlər həsr etməsi, bu günahsız varlıqların ölümünü statistika, say olmaqdan çıxarır, insanlıq faciəsinin necə böyük olduğunu göstərə bilir.   Müharibədə itirdiyimiz övladlarımız bir say, statistika olaraq, qalmasın deyə, bu gün biz də, Qarabağ Dirçəliş Fondu olaraq, yeni bir layihə başladıq.  Müharibədə həyatını itirmiş körpələrimiz barədə mümkün olan bütün məlumatların, mətn və fotoların, xəbər və xatirələrin yer aldığı bir platforma yaratmaq qərarına gəldik. Ümid edirik ki, bu addımımız, körpələrin yaxınlarının yanan qəlbinə səpilən bir ovuc su olmaqla yanaşı, həm də müharibədə itirdiyimiz körpələrimizlə bağlı sənət əsərləri yaratmaq istəyəcək yaradıcı insanlarımız üçün də qiymətli bir baza olacaqdır.    Müharibə və uşaq...Ölüm və uşaq...Bu sözlərin eyni cümlələrdə işlədilməsi necə də qorxulu, ağrılıdır. "Müharibə", "ölüm", "həlak", "silah" kimi sözlərin "uşaq" kəlməsi ilə yanaşı gəlməsi insanlıq faciəsidir. Bu sözlər hər dəfə bir araya gələndə dünyada neçə həyat başlamadan bitir, nə qədər arzular, xəyallar bir anın içində qırılıb, yarımçıq qalır, neçə məsum varlıq vaxtsız əbədiyyətə qovuşur.    Müharibə və uşaq sözləri bir daha bir yerə gəlməsin. Dünyamız o qədər dinc, o qədər sakit bir yerə çevrilsin ki, savaşlarda həyatını itirən uşaqların olduğunu görməyək. Bu sözlər bir-birindən uzaq, o qədər uzaq olsun ki, bir cümlədə işlətmək heç vaxt mümkün olmasın!   Aybəniz İsmayılova,  Qarabağ Dirçəliş Fondunun Fandreyzinq və Kommunikasiya şöbəsinin rəhbəri