Please ensure Javascript is enabled for purposes of website accessibility
Azərbaycan Respublikası Müharibə, Əmək və Silahlı Qüvvələr Veteranları Təşkilatı
Veteranların təcrübəsindən biz daim bəhrələnməliyik, istifadə etməliyik
Heydər Əliyev

Салимова Кадрия Исмаиловна

В предлагаемом небольшом материале речь пойдет о некоторых малоизвестных эпизодах военного времени биографий двух известных ученых-педагогов, выдающихся специалистов в области истории образования – заведующего общеуниверситетской кафедрой педагогики, действительного члена АПН СССР Алексея Ивановича Пискунова (24.02.1921 – 30.05.2005) и члена-корреспондента АПН СССР Кадрии Улькер Исмаил кызы Салимовой (1924-2012). Кадрия Исмаиловна, как называли Салимову коллеги, на протяжении ряда лет была связана с МПГУ: работала внешним совместителем по кафедре педагогики, выступала оппонентом по диссертациям аспирантов и докторантов МПГУ.

Алексей Иванович Пискунов родился в г. Оханск Пермской губернии в семье служащих. Отец в годы первой мировой войны – офицер царской армии, в годы гражданской войны – командир отряда частей особого назначения ВЧК.

Педагогическую деятельность А.И. Пискунов начал в 1940 году преподавателем немецкого языка в школе. Окончил факультет иностранных языков Ставропольского педагогического института в 1942 году. Работал учителем и завучем в школе Дагестана, преподавал в Махачкалинском педагогическом институте.

Официально, в реальных боевых действиях Алексею Ивановичу принять участие было не суждено, однако, в его биографии есть несколько интересных «белых пятен», связанных с Великой Отечественной войной. Первое из этих «пятен»: Алексей Иванович в начале войны работал учителем немецкого языка Маджалисской школы в Дагестане. Период с декабря 1942 года по конец марта 1943 года в его собственноручно написанной биографии в личном деле, хранящемся в архиве МПГУ, значится как «служба в Советской армии». За эту загадочную кратковременную службу учитель немецкого языка был награжден медалью «За оборону Кавказа». Далее, в годы войны, продолжил работу в этой же школе в должности заведующего учебной частью, а затем преподавателем немецкого языка Дагестанского педагогического института. После окончания войны А.И. Пискунов был награжден медалью «За доблестный труд в Великой Отечественной войне 1941-1945».

 

А.И. Пискунов – завуч Маджалисской школы, ок. 1944 года

Второе «белое пятно» в биографии ученого напрямую было связано с первым, но получило свое развитие уже в 1980-е гг. И здесь оказались связанными вместе военные и послевоенные периоды биографии Алексея Ивановича Пискунова и другого крупного педагога-ученого – Кадрии Улькер Исмаил кызы Салимовой – члена-корреспондента АПН РСФСР (жены известного советского философа Э.В. Ильенкова). Оба ученых более 20 лет вместе проработали в институте теории и истории педагогики (общей педагогики) АПН СССР.

Личность К.И. Салимовой также по-своему уникальна. Родители Кадрии Исмаиловны — по национальности турки. Отец — один из создателей турецкой коммунистической партии. После прихода к власти в Турции Ататюрка, родители вынуждены были эмигрировать в СССР. Обосновались в Азербайджане, поэтому Кадрия Исмаиловна считает себя азербайджанкой.

В ноябре 1941 года, в возрасте 17 лет, добровольно ушла на фронт. Кадрию Исмаиловну, свободно владевшую немецким, турецким языками и «морзянкой», направили служить шифровальщицей в особый отдел 46-й Кавказской армии, а после учреждения контрразведки «СМЕРШ» в 1943 г. была причислена к этой структуре. На Кавказе, напомню, работал и служил на протяжении войны Алексей Иванович Пискунов.

Кадрия Исмаиловна в годы войны участвовала в освобождении Болгарии, Румынии, Венгрии, Чехословакии, Польши, Югославии. Победу она встретила в Австрии, под Веной. Военную службу закончила в ноябре 1945 г. капитаном «СМЕРШа». Была награждена 14-ю медалями и орденом Отечественной войны II степени.

Лейтенант К.И. Салимова проводит военно-политическую беседу «Германия в тисках между двумя фронтами», 1944 г., город Печь, Венгрия.

 

Итак, события 1942/1943 гг. в биографии А.И. Пискунова, через сорок лет вновь возникли в неожиданном освещении. В середине 1980-х гг. в институте теории и истории педагогики АПН СССР, где работали оба ученых, кто-то бросил слух, что академик А.И. Пискунов, прекрасно знавший с детских лет немецкий язык, в годы войны работал переводчиком в гестапо. Этот же слух был растиражирован в книге (1989) одного известного «ученого». К.И. Салимову – бывшего офицера контрразведки «СМЕРШ», да еще и служившего на Кавказе, эта информация, понятное дело, особо встревожила. После этого, отношения между учеными сильно охладели, они даже не разговаривали… И профессор К.И. Салимова обращается с официальным запросом в КГБ СССР. Через некоторое время, вероятно, состоялось приглашение на Лубянку. Содержание разговора, естественно, не известно, но после этого Кадрия Исмаиловна до самой смерти академика А.И. Пискунова в 2005 году, испытывала к нему нескрываемое уважение, и ученые поддерживали друг друга в науке, откликаясь на взаимные просьбы.

Автору этих строк посчастливилось быть аспирантом и учеником Алексея Ивановича Пискунова, а оппонентом по кандидатской диссертации выступала профессор К.И. Салимова, у которой был дважды в гостях и сохранил о ней самые лучшие воспоминания.

Обращаясь к нашим студентам, хотелось бы дать им высокие нравственные ориентиры на примере подвигов героев Великой Отечественной войны – ученых и педагогов, работавших в МПГУ, на которых хотелось бы равняться.

А.Н. Рыжов

2021-10-11 11:24:00
611 baxış

Digər xəbərlər

İgid qazimiz keçdiyi döyüş yolundan danışdır

Könüllü olaraq cəbhəyə yollanan Kənan Kazımov Cəbrayıl istiqamətində gedən döyüşlərdə yaralanıb. Başından qəlpə yarası alan qazinin nitqində qüsurlar yaranıb. Qazimiz döyüş zamanı mühasirəyə düşdüklərini bildirir. O deyir ki, çətinliklə də olsa, mühasirədən çıxıblar. Hətta elə şərait yaradılıb ki, ermənilər öz qazdıqları quyuya özləri düşüb.   Qazinin atası Çinar Kazımov övladı ilə fəxr etdiyini bildirir. Torpaqlarımızın işğaldan azad olunmasını uzun illərdir gözlədiyini deyir. Ana ürəyi daha həssas olurmuş. Nə qədər balasından uzaqda olsa da, Kənan Cəbrayılda yaralananda anası Səltənət xanım bunu hiss etdiyini deyir. Ətraflı Baku TV-nin süjetində:

Hamısını oxu
“Xəsarət alan hər əsgərimizə görə separatçılar beşqat artıq itki ilə üzləşməlidir”

“Erməni təxribatları müxtəlif formalarda davam edəcək” – Millət vəkilindən xəbərdarlıq! “Mina terroruna görə məsuliyyət İrəvanla yanaşı, Rusiya sülhməramlılarının üzərinə düşür” “Bu gün, Şuşa rayonunun Allahqulular kəndi istiqamətindəki yolda baş vermiş hadisə, ermənilərin ordumuza qarşı törətdiyi növbəti terror aktıdır. Əfsuslar olsun ki, mina partlaması nəticəsində 3 nəfər hərbçimiz xəsarət almış, yük maşını isə, tamamilə sıradan çıxmışdır. Hadisənin məsuliyyəti Ermənistanın hərbi-siyasi hakimiyyətinin və Qarabağdakı erməni separatçılarının üzərinə düşür. Onlarla bərabər, Rusiya sülhməramlıları da məsuliyyət daşıyır. Çünki, həmin ərazinin təhlükəsizliyini rusiyalılar təmin etməlidirlər”.  Bunu Moderator.az-a açıqlamasında millət vəkili Nəsib Məhəməliyev bildirib. Millət vəkili qeyd edib ki, Şuşadakı mina terroru erməni təxribatlarının bundan sonra da davam edəcəyini göstərir: “Bu, birinci hadisə deyil. İndiyə qədər 300-ə yaxın vətəndaşımız ermənilərin mina terrorunun qurbanı olmuşdur. 44 günlük müharibə, 2020-ci ilin noyabr ayında başa çatmışdır. Ancaq, bir çox ərazilərdə 2021-2022-ci illərdə Ermənistanda istehsal olunmuş minaların basdırılmasının şahidi oluruq. Bu o deməkdir ki, ermənilər bir an da olsa, öz çirkin niyyətlərindən əl çəkməyiblər. Onların yenidən silahlanmaları, təşkilatlanmaları açıq şəkildə göstərir ki, təxribatlar müxtəlif formada davam edəcəkdir. Biz sadəlövh olmamalı, bu məsələyə ciddi yanaşmalıyıq. Bu hadisə tələb edir ki, separatçılara qarşı daha sərt tədbirlər görülməlidir. Terrorla mübarizənin bir qızıl qaydası var. Terrordan əziyyət çəkən və uzun illər ərzində xüsusi təcrübə qazanmış İsrail və Türkiyə xüsusi xidmət orqanları məhz, terrorçularla belə davranırlar. Məsələn, bu gün xəsarət alan 3 hərbçimizin yerinə, separatçılar 3 və yaxud 5 dəfə artıq itki verməlidirlər. Belə olarsa, gələcəkdə terroru planlaşdıranlar bir neçə dəfə fikirləşmək məcburiyyətində qalacaqlar. Problemin kökündə duran əsas məsələ, Ermənistanın sülh müqaviləsinin imzalanmasından yayınmasıdır. Bu ölkə, müstəqil siyasət apara bilmir və bir çox xarici faktorlardan asılıdır. Paşinyan gündə bir neçə dəfə fikirlərini dəyişir. Müxtəlif qütblər arasında vurnuxur və dövlət idarəetmə orqanlarına tam nəzarət edə bilmir. Belə davam edərsə, dayanıqlı sülhün əldə olunması qeyri-mümkündür. Hesab edirəm ki, gələcəkdə baş verə biləcək terror aktlarının qarşısının alınması üçün, Türkiyə -Rusiya monitorinq mərkəzinin fəaliyyətinin və texniki imkanlarının genişləndirilməsi vacibdir. Qarabağda məskunlaşmış hər bir separatçı ciddi nəzarət altında olmalıdır. Yalnız belə olan halda, yeni minalarının basdırılmasının qarşısını almaq olar”. Seymur ƏLİYEV

Hamısını oxu
Birinci vitse-prezident Mehriban Əliyeva: Qoy Azərbaycanın müstəqilliyi əbədi olsun!

Bakı, 18 oktyabr, AZƏRTAC  Azərbaycan Respublikasının Birinci vitse-prezidenti Mehriban Əliyeva rəsmi “Instagram” hesabında Müstəqillik Günü ilə bağlı paylaşım edib. AZƏRTAC paylaşımı təqdim edir: Bu günlərdə bütün dünya ictimaiyyəti Azərbaycan xalqının yenilməz iradəsinin, qətiyyətinin, əzminin, birlik və həmrəyliyinin, Vətənə sadiqliyinin şahididir. Əminəm ki, xalqımızın məhz bu xüsusiyyətləri bizə qarşımızda dayanan bütün vəzifələrin öhdəsindən uğurla gəlməyə, o cümlədən müstəqilliyimizi qoruyub saxlamağa hər zaman kömək edəcəkdir. Qoy Azərbaycanın müstəqilliyi əbədi olsun! Uca Tanrı xalqımızı, Vətənimizi qorusun!

Hamısını oxu
İstanbulda Atatürk Mədəniyyət Mərkəzində azərbaycanlı rəssam Eldəniz Babayevin “Zafer müjdesi” adlı fərdi sərgisinin açılışı olub

Cari il 27 iyun tarixində İstanbuldakı Atatürk Mədəniyyət Mərkəzində azərbaycanlı rəssam Eldəniz Babayevin “Zafer müjdesi” fərdi sərgisinin açılışı olub.  Tədbir Azərbaycanın İstanbuldakı Baş Konsulluğu, Türkiyə Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi, TÜRKSOY, Türkiyədəki Səfirliyimizin nəzdindəki Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzi, Azərbaycandakı Atatürk Mərkəzi, Azərbaycan Rəssamlar Birliyi, Bakı Rəsm Qalereyası, “Yeni Gallery” Bakı Sənət Mərkəzi və “Azərbaycan Hava Yolları” QSC-nin dəstəyi ilə keçirilib. Tədbirdə İstanbuldakı dövlət nümayəndələri, müxtəlif bələdiyyələrin rəhbərliyi, ictimaiyyət təmsilçiləri, mədəniyyət, incəsənət xadimləri, yerli azərbaycanlılar, jurnalistlər iştirak ediblər. Tədbiri giriş sözü ilə açan Azərbaycanın İstanbuldakı Baş Konsulu Nərminə Mustafayeva Azərbaycanın müstəqilliyinin 105-ci, Türkiyənin istiqlaliyyətinin 100, Ulu Öndər Heydər Əliyevin doğumunun 100 illiyinə həsr olunmuş sərginin Türkiyədə də təqdim olunmasının əhəmiyyətli olduğunu qeyd edərək, Azərbaycan-Türkiyə qardaşlığı, dövlətlərimiz arasında strateji əməkdaşlıq barədə danışıb. Baş konsul sərginin mövzusunun Türkiyədə də maraqla qarşılandığını, Azərbaycanın 44 günlük Vətən müharibəsində Türkiyənin mənəvi dəstəyini vurğulayaraq, əldə edilən zəfərin nümayiş etdirilən rəsm əsərlərində öz əksini tapdığını vurğulayıb. Çıxış edən Atatürk Mədəniyyət Mərkəzinin rəhbəri Zeki Eraslan, TÜRKSOY baş katibinin müavini Sait Yusuf Azərbaycan mədəniyyətinə Türkiyədə daim böyük maraq olduğunu və dünya mədəniyyətinə böyük töhfələr verdiyini bildirərək, rəssamlıq sənətinin qrafika janrında yaradılmış bu unikal əsərlərin böyük tarixi şəxsiyyətlərimiz, Ulu Öndərlər Mustafa Kamal Atatürk, Heydər Əliyev, habelə ibaşqa sərkərdələr, ədəbiyyat simalarının portretləri gənclərəmizə milli vətənpərvərlik hisslərini aşılamaqla yanaşı, onların irsinə mühüm töhfə olduğunu qeyd ediblər. Türkiyədəki Səfirliyimizin nəzdindəki Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzinin direktoru Samir Abbasov Ulu Öndər Heydər Əliyevin bir millət, iki dövlət adlandırdığı Azərbaycan-Türkiyə arasında bütün sahələrdə olduğu kimi mədəniyyət sahəsində də əməkdaşlığın genişləndiyini, Prezident İlham Əliyevin Sərəncamı ilə Türkiyədə Səfirliyimizin nəzdində Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzinin yaradıldığını qeyd edib. Samir Abbasov hər bir xalqın dünyada öz mədəniyyəti və sənəti ilə tanındığını vurğulayaraq,  mədəniyyətin  inkişaf etmiş sahəsi olan rəssamlıq sənəti ilə Azərbaycan xalqının haqlı olaraq fəxr etməli olduğunu bildirib. O, rəssamlarımızın dünya incəsənətinə böyük töhfələr verdiyini, Azərbaycan rəssamlıq məktəbinin yetişdirdiyi məşhur nümayəndələrin əsərlərinin dünya incəsənətinin inciləri sırasına daxil edildiyini söyləyib. Diplomat Azərbaycan-Türkiyə qardaşlığı, zəfərimizə həsr olunmuş sərgi haqqında danışaraq, rəssam Eldəniz Babayevin bir qələmlə yaratdığı unikal rəsmlərdə tarixi şəxsiyyətlərimizin obrazları, onların iç dünyaları da mükəmməl şəkildə yaradıldığını, rəssamın Türk dünyasına olan böyük sevgisinin hiss olunduğunu qeyd edib. Çıxış edən Türkiyə Böyük Millət Məclisinin millət vəkili, Türkiyə-Azərbaycan Dostluq Qrupunun rəhbəri Şamil Ayrım, Azərbaycan Xalq rəssamı Arif Hüseynov Azərbaycan-Türkiyə dostluğu haqqında danışaraq, Eldəniz Babayev əsərlərində yüksək professionallıq və sənətinə olan dərin bağlılığın hiss olunduğunu, onun əsərlərinin təkrarsızılığı, rəssamlıq, qrafika sənətində özünəməxsus xüsusiyyətlərini qeyd ediblər. Sonda rəssam Eldəniz Babayev çıxış edərək keçirilən sərgidə nümayiş etdirilən əsərlər haqqında danışıb, Azərbaycan və Türkiyə dövlətlərinin qurucuları, tarixi şəxsiyyətlərimiz, habelə 44 günlük Vətən müharibəsində qazanılan zəfərə dair əsərlər yaratdığı üçün xoşbəxt olduğunu və bu möhtəşəm sərgiyə dəstək göstərdikləri üçün Azərbaycan və Türkiyənin müvafiq qurumlarına öz təşəkkürünü bildirib. Açılış mərasimində Ulu Öndər Heydər Əliyevin incəsənətə, rəssamlıq sənətinə qayğısından bəhs edən video material nümayiş etdirilib. Tədbirdə Səfirliyimizin nəzdindəki Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzinin təşkil etdiyi bədii proqram təqdim olunub. Mərkəzin nəzdindəki “Xəzər” Azərbaycan Xalq Rəqsləri Ansamblının üzvləri “Sarı gəlin”, “Naz eləmə” milli rəqslərimizi ifa etmiş, müğənni Vüsalə Əsgərova milli musiqilərimizi ifa ediblər.
“Zafer müjdesi” adlı sərgi çərçivəsində rəssamın həyat və yaradıcılığını, ictimai və maarifçilik fəaliyyətinə həsr olunmuş kitab- kataloq təqdim olunub. Qeyd edək ki, sərgidə Azərbaycan və Türkiyə dövlətlərinin qurucuları, tarixi şəxsiyyətlərimiz, habelə 44 günlük Vətən müharibəsində qazanılan zəfər, xalqımızın məişəti, adət-ənənələri və mədəniyyətini əks etdirən ümumilikdə 80-ə yaxın qrafika və rəngkarlıq işi nümayiş etdirilir. Sərgi Atatürk Mədəniyyət Mərkəzində iyul ayının 5-ə kimi fəaliyyət göstərəcək.  

Hamısını oxu