Neçə il əvvəl bir dostum haqqında “bizi birləşdirən çox şeylər vardı”, yazmışdım. Bu gün haqqında söhbət açmaq istədiyim Bayram Məmmədovla bağlı da bu sözləri yaza, onunla bölüşdüyümüz çox şeylərin olduğunu deyə bilərəm. Yəqin bununla mübaliğəyə yol vermərəm, çünki biz eyni rayonda yaşamış, eyni məktəbi bitirmiş, ali təhsil aldıqdan sonra da təqribən eyni vaxtda, bir-birinə yaxın sahələrdə fəaliyyət göstərmişik. Bayram partiya-komsomol işində, mən həmin partiyanın orqanı və təbliğat-təşviqat vasitəsi olan rayon qəzetində. Ən başlıcası fikirlərimiz üst-üstə düşüb, dünyaya baxışımız, bölüşdüyümüz dəyərlər barədə uzun-uzadı danışmasaq da onların da cüzi fərqlərlə eyni olduğu qənaətindəyəm. Dinc, Zəngilanlı günlərimizdə də, torpaqlarımızın düşməndən qorunması naminə o silah, mən qələm götürüb səngərə üz tutanda, sonra bizləri Qarabağsız və nəhayət Zəngilansız qoyan illərin acısını çəkəndə, qəzəbimizi ürəyimiz boyda olan yumruğumuza düyünləyib başımız üzərinə qaldıranda da eyni hissləri, ağrı-acıları yaşamışıq. Ancaq Bayram Məmmədovla bir-birimizə dost deməyə haqqımız çatsa da, bu sözü yeri gəldi-gəlmədi işlətməyə ehtiyac duymamışıq. Bayram Məmmədov ixtisasca müəllim və politoloqdur. Rayonun qiyabi orta, Keçikli və Canbar kənd 8 illik məktəblərində ingilis dili müəllimi işləmişdi. Ancaq onu rayonda daha çox tanıdan sovet idarəçilik sistemində xüsusi yeri olan komsomol, partiya təşkilatlarında və Icraiyyə Komitəsində işləməsi olmuşdu. Elə həmin vaxtdan çoxlarının biliyi, təşkilatçılığı, işə münasibəti, şəxsi keyfiyyətlərinə görə bu cavan oğlanı özünə yaxın, etibar ediləsi şəxs saydığını deyə bilərəm. Ancaq fikrimcə, Bayramı bütün zəngilanlıların yaxını, dostu, nəhayət doğması edən onun rayonda yaradılan ilk ərazi müdafiə taborunun (yarandığı vaxt bu hərbi birlikləri özünümüdafiə taboru adlandırırdılar) komandiri, əlinə silah alanların ön sırasında dayanması oldu. Mən o zaman “Vətən səsi”, “Xalq ordusu” və “Sərhəd” qəzetlərində işlədiyimdən  cəbhə və sərhəd rayonlarında tez-tez olurdum. Ən azı ayda iki dəfə Zəngilana baş çəkdiyim, eləcə də Laçın, Qubadlı, Cəbrayıl və başqa rayonlara müntəzəm ezamiyyələrə getdiyimdən ərazi müdafiə taborlarının necə döyüşdüyündən xəbərdar idim. Əli silahlılardan fərqli olaraq əli qələm tutanların üstünlüyü olan bu cəhət bizə həqiqi komandirlərlə təsadüfi şəxsləri bir-birindən fərqləndirməyə imkan verirdi. Əslində sonda yazmağımın daha doğru olduğu fikri elə buradaca da demək istəyirəm. Bayram Məmmədov peşəkar hərbçi olmasa da, əsl komandir, həqiqi vətənpərvər zabitdir. O, hərbi, yaxud xüsusi təhsil almamışdı. SSRİ-nin Uzaq Şərqdəki hərbi hissələrindən birində əsgəri xidmət keçmiş, ehtiyatda olan zabit olmuş, sonra da rayon komsomol təşkilatında idman və kütləvi- müdafiə işləri şöbəsinin müdiri kimi bu sahədə müəyyən təcrübə qazanmışdı. Ancaq getdkcə intensivləşən erməni hücumlarının qarşısının alınması zərurətinin yerli özünümüdafiə taborunun yaradırılmasını həyatı məsələyə çevrdiyi günlərdə Bayram da, döyüş yoldaşları da sanki aylar deyil, günlərlə püxtələşdilər. Əslində mövcud vəziyyət bunu tələb edirdi. Vaxt son dərəcədə məhdud idi. Ermənilərlə döyüşlərin gedişində formalaşan tabordan düşmən təcavüzünün qarşısının alınması üçün hərbi əməliyyatları daha peşəkarlıqla hazırlayıb həyata keçirməsi tələb edilirdi. Bütün bunlar mərkəzdən heç bir real köməyin gözlənilmədiyi şəraitdə baş verirdi. Ancaq həqiqi fədakarlar düşmənə müqavimət göstərməyə qadir hərbi hissə yarada bildilər. Laçında, Qubadlıda olan hərbi birləşmələrlə yanaşı, Ermənistandan gözlənən təcavüzün qarşısında artıq Zəngilan özünümüdafiə taboru da dayanmışdı. Taborun apardığı uğurlu döyüşlər çox keçmədən Bayramın əsl komandir, həqiqi vətənpərvər zabit olduğuna nəinki Zəngianda, qonşu rayonlarda da inam yaratdı. Müdafiə Nazirliyi sistemində sonrakı xidmət illəri də bunun məhz belə olduğunu sübuta yetirdi. Daha dəqiq olsun deyə, onun komandir kimi keçdiyi döyüş yolu, ağır xidmət illəri ilə bağlı bəzi faktları yada salmağı, o vaxta aid qeydlərimi bölüşməyi lazım bilirəm. Çünki faktlara istinad etməkə istənilən məsələ barəsində daha obyektiv, birmənalı fikir yürütmək olar. Digər tərəfdənsə, mənim də Bayram Məmmədovun da xüsusi ilə hazırkı yaşımızda gəlişi gözəl sözlərə ehtiyacımız yoxdur. Beləcə, faktların dili ilə nələrisə çatdırmağa çalışaq. Yazacaqlarımı şərti olaraq sübutlar da adlandırmaq olar. Bayram Məmmədovun şəxsi arxivində saxladığı “Sərhəd” qəzetində (“Komandir nümunə göstərməlidir” 1993-cü il 22 aprel) illər əvvəl dərc olunmuş bir müsahibə. Bu müsahibə həmin qəzetdə hərbi müxbir işlədiyim dövrə aiddir. Doğrusu, arxivlərdə işləməyi xoşlasam da, şəxsi arxiv yaratmaqda laqeyd olduğumu etiraf edirəm. 1984-1992-ci illərdə müxtəlif qəzetlərdə onlarla yazılarımın dərc edilməsin baxmayaraq, bu gün əlimdə 10-15 yazıdan artıq heç nə qalmayıb. Yenə dost-tanış, qohum-qardaş sağ olsunlar ki, hərdən özlərində saxladıqları qəzet nüsxələrinin surətini mənə də verirlər. Bayram Məmmədovun saxladığı həmin müsahibə onunla 1992-ci il dekabr ayının 10-da ermənilərin Zəngilanın 11 kəndini işğal etdiyi günlərdə aparılıb. “Sual: - O vaxt Ordu yox, prezident qvardiyası adı altında eks-prezidenti müdafiə edəcək qüvvələr yaratmağa can atırdılar. Milli Ordunun yaradılması haqqında Qanun əslində kağız üzərində qalmışdı. Cavab: - Əlbəttə, vəziyyət ağır idi. Ordu quruculuğunun ləngidilməsi keçmiş hakimiyyətə sərf edirdi. Halbuki bütün imkanlar bu işə yönəldilsəydi, bütün potensial Ordunun komplektləşdirilməsi və formalaşdırılmasına istiqamətləndirilsəydi, məğlubiyyətlərimiz də olmazdı. Bəlkə də indi müharibəni qurtarmışdıq. Sual: - Yadımdadır, ötən ilin 25 aprelində Zəngilan ərazisinə çox güclü hücum oldu. Artilleriya atəşlərindən sonra düşmən iki istiqamətdə hərbi texnikanın və vertolyotların köməyi ilə torpaqlarımıza soxuldu. Ancaq əsgərlərimizin şücayəti ilə qarşısı alınan ermənilər itki verib geri çəkildilər. Dekabrın 10-da isə 4-5 qat artıq qüvvə ilə torpaqlarımızı düşmən işğalından qoruya bilmədik. Bunu nə ilə izah edirsiniz? Cavab: - Keçən il aprel hadisələri dediyiniz vaxt bizim üçün ən ağır dövr idisə də, inam vardı. Komandirlər nümunə göstərirdilər. 25-i sübhçağı birinci komandirlər getdilər. Kəşfiyyat aparıldı, sonra gərgin döyüşdə düşmən geri oturduldu. Dekabrın 10-da isə mülki adamlar Canbar kəndinə qədər getdilər, düşmənin əsas qüvvələri geri çəkilmişdilər. Ancaq bir nəfər Ordu komandiri tapılmadı ki, əsgərləri döyüşə aparıb ərazilərimizi geri qaytarsın. Ordunun başında duran adamların kimliyi bilinmirdi. Dolayı yollarla Silahlı Qüvvələrə soxulanlar isə döyüş yox, başqa şeylər haqqında düşünürdülər. Mən qəti deyirəm, 10 dekabrda əks-hücum olsaydı, biz torpaqlarımızı geri qaytara bilərdik”. Yəqin ki, əlavə şərhə, qəhrəmanımın qeyd olunan keyfiyyətlərindən xəbər verən məqamların təhlilinə ehtiyac yoxdur. Görünən dağa nə bələdçi. Onunla yenə 1993-cü ilin əvvəllərində baş tutan, sonra bir yazımda yer alan söhbətimizi xatırlayıram. Həmin vaxt bir çox məsələlərdən, əsasən də 1989-90-cı illərdə getdikcə güclənən, sonra daha geniş miqyas alan düşmən təcavüzlərinin qarşısının alınması, torpaqlarımızın müdafiəsinin təşkilindəki problemlərdən danışmışdıq. “Biz ilk dəfə batalyon yaradanda çoxları inanmırdılar ki, Azərbaycanın özünün Silahlı Qüvvələri ola bilər. Buna baxmayaraq, sağlam qüvvələr tapıldı. Məşəqqətlərə, əziyyətlərə davam gətirməli olduq. Biz ilk müdafiə qüvvələrini yaradanda ağsaqqallardan, hətta savadlı adamlardan belə “həyatınızdan qorxmursunuz? Hökumət gələcək, sizi aradan götürəcək” deyirdilər. Bütün bunları bəzən eşitməzliyə vurur, öz işmizi görürdük. Vətənin müdafiəsini hər şeydən üstün tutan adamlar bizə lazımi kömək göstərirdi. Əsas çətinliyimiz o idi ki, bizə dövlət tərəfindən mane olurdular. Ordunun təşkilini ləngitmək üçün hər şeyə əl atırdılar. Nəticəsi gətirib ona çıxardı ki, həddindən artıq itkilərimiz oldu.” Şuşa daxil omaqla Dağlıq Qarabağın, Laçının işğalını, başqa torpaqlarımızın itirilməsini nəzərdə tuturdu. Hələ nə o, nə də mən inana bilməzdik ki, bu itkilər son olmayacaq. Qarşıda bizi daha 6 rayonun işğalı, Xocalı kimi soyqırım fəlakəti gözləyir. Soyqırımlar isə əslində 1905-1907-ci illərdən başlamış, 1918-1920-ci və daha sonrakı tarixlərdə müxtəlif miqyaslarda təkrarlanmış, nəhayət 1988-ci ilin fevralında yenidən vüsət almışdı. Nəticəsi də azərbaycanlıların (düşmənin daha dəqiq adlandırdığı kimi türklərin) öz əzəli yurdlarından didərgin salınması ilə türksüz Ermənistanın yaradılması olmuşdu. Bayramla bu tarixlərin hər biri, ümumən ermənilər (daşnak, yaxud qeyri ad altında əslində fərq etmir) tərəfindən Azərbaycan torpaqlarında törədilmiş qanlı faciələr barəsində xeyli söhbətlərimiz olub. Ancaq təəssüf ki, əksər hallarda olduğu kimi, bizimki sözdən-söhbətdən o tərəfə keçmir. Baxmayaraq ki, bunların bir çoxu onun da, mənim də hansısa yazılarımızda işıq üzü görüb, ictimailəşdirilib. Birbaşa cəbhə xəttində baş tutan söhbətlərimiz də az olmayıb. Belə söhbətlərdə yaxınlığımıza mərmi düşdüyü, güllələrin böyür-başımızdan uçuşduğu anlar da olub. Ancaq söhbətimizi heç vaxt yarımçıq kəsməmişik. Xatırlayıram ki, Bayram torpaqlarımızın müdafiəsini bütün xalqın, onun əli silah tutan hər bir övladının vəzifəsi hesab edir, həmçinin məsələnin obyektiv bir cəhətini də daim vurğulayırdı. Düşmənə qəfil, daha effektli zərbələrin vurulması üçün həmin ərazilərdə doğulmuş, döyüş bölgələrini yaxşı tanıyanlara xüsusi ehtiyac var. Belələri hərbi birləşmələrin azı 35-40 faizini təşkil etməlidirlər. Bu mövqe günümüzdə də öz aktuallığını itirməyib. “Torpaqları qoyub qaçdınız” kimi haqsız ittihamlarla “silahlanmış” biganəlik təcəssümləri, “torpağı ancaq biz qorumalıydıqmı?” kimi utandırıcı bəraət müəllifləri üçün də eyni qədər keçərlidir. Görünür, hələ də “yurdum” dediyimiz torpaqların hər birimiz üçün doğma Vətən olduğunun, Azərbaycan adlandığının fərqində deyilik. Öz əlimiz, öz dilimizlə parçaladığımız Vətəni isə düşməndən müdafiə edə bilmədiyimiz kimi, geri qaytarıb bütünləşdirməyimiz də çətin olacaq. Son 100 ildən bir qədər artıq dövrün hadisələri də bunu dəfələrlə sübuta yetirib. Böyük şair demişkən “məndən ötdü” deyəndən bəri nə qədər torpaqlar itirmişik, nə qədər faciələr, fəlakətlər yaşamışıq. Bunu bizə yaşadan düşmənin, millətçi, qeyri-millətçi, daşnak, bolşevik, ya kommunist (nə adlanması fərq etməz), bir sözlə erməninin arxasında kimlərinsə durmasının da elə bir fərqi yoxdur. Özümüzü bu aldadıcı təsəllidən də uzaq tutmağı bacarmalıyıq. Az qala 200 ildir ki, biz torpaqlarımızı itirə-itirə, ermənilərsə qazana-qazana gəlirlər. Son 30 ildə işğal edilmiş 20 faiz ərazimizi çıxmaqla, hamısı ilə də əslində, təəssüf ki, barışmışıq, yaxud da bizi barışdırıblar (yenə fərq etmir). Heç olmasa, sonuncu işğala görə düşməni layiqincə cəzalandırmaq, Azərbaycanın taleyini qaranlıqdan biryolluq qurtarmaq lazımdır. Sizlərə də yaxşı məlum olan bu həqiqətləri təkrarlamaqda məqsədim onunla hansı fikirləri bölüşdüyümüzü bir daha çatdırmaq, qayğıları, düşüncələri ilə bir az da yaxından tanış etməkdir. Ən yeni tariximizin səngərlərdə yazıldığı günlərdə cəbhə bölgələrini mərhum hərbi operator Seidağa Mövsümlü ilə birlikdə addım-addım gəzən hərbi jurnalist, tələbə dostum Ədalət Teymurovun Bayram Məmmədov haqqında dediklərini yada salmamaq mümkün deyil. Müdafiə Nazirliyinin əməkdaşı, hərbi jurnalist kimi komandirlərin avtobioqrafiyasına, xarakterlərinə, səriştələrinə yaxşı bələd olan Ədalət Bayram barəsində rəğbətlə danışır, onun tabeliyində olanlarla davranışını xüsusi vurğulayırdı: “Deyirlər, dünya yaxşıların çiynində qərar tutur. Həmin yaxşılar öz varlığı ilə dünyanı zinətlədirir. Bayram Məmmədov dövlət müstəqilliyimizin bərpasından sonra Azərbaycan Ordusunun ilk zabitlərindən, Vətənin müdafiəsi üçün könüllü olaraq əlinə silah götürənlərdən biri, birincilərdən idi. Bayramı mən də, başqaları da qətiyyətli, tabeçilində olanlara qayğıkeş yanaşmaqla onlardan nizam-intizam tələb edən komandir, əsl zabit kimi tanıyırıq. Döyüşlərdə əldə etdiyimiz uğurlar da elə onun kimi zabitlərin sayəsində mümkün olurdu. O, yaddaşımda xeyirxah, sadə, çətin vəziyyətdə özündə güc tapmağı bacaran insan kimi də qalır.” Dəqiq və səmimi sözlərdir. Mən deyilənlərin təsdiqi kimi onun özündən rütbəcə kiçik zabitlərə, əsgərlərə xoş münasibətinin, əsil ata, böyük qardaş qayğısının dəfəlrlə şahidi olduğumu da əlavə etmək istərdim. Bayram Məmmədov səngərdə dayanan əsgərin təkcə isti paltara, isti yeməyə deyil, həm də insani münasibətə ehtiyacı olduğunu yaxşı başa düşür və bunu həmişə nəzərə alırdı. Onunla şəxsi heyət arasında qarşılıqlı etimad da bunun nəticəsi idi. Bütün bunlarda yəqin pedoqoji təhsil almasının da təsiri vardı. Qeyd edim ki, ünsiyyətcil olması, qarşısındakını inandırmaq bacarığı da onu həmişə fərqləndirib. Birgə iş yerimiz, müstəqil hərbi jurnalistikamızın ilk səlnaməsini yaradan “Xalq Ordusu” qəzetindən tanıdığım (hazırda “Azərbaycan Ordusu”) şair dostumz, yazdıqlarının reallığına və səmimiliyinə inandığım Rəşid Faxralının “Ədalət” qəzetindəki “Kamil insan” məqaləsindən: “Döyüşlərdə özü də iştirak edirdi. Tanıyanlar ona “Döyüşən komandir” deyirdi. Döyüşlərin birində əsgərlərdən birinin yaralandığını görüb, komandir onu döyüşün içindən çıxarmaq üçün kimisə səsləməyib, kiməsə göstəriş verməyib, yaralı əsgərin imdadına özü çatıb. Əsgərə tibbi yardım göstərilib. Az sonra həkim deyib ki, gecikdirilsə, yaralı əsgər qanaxmadan keçinərdi.” Bayramı tanıyanlar da inanırlar ki, onun döyüş yolu ilə bağlı belə faktlar çoxdur. Ancaq həmin faktlarsız da hər şey ortadadır. Bayram Məmmədov ilk gəncliyindən mərd, vətənpərvər insan kimi diqqət çəkib. Ali təhsilni əla və yaxşı qiymətlərlə başa vurduğu Azərbaycan Pedoqoji Xarici Dillər İnstitutunda aspirant kimi qalmayıb ucqar dağ kəndələrində müəllim işləmək istəyini qətiyyətlə bildirəndə, əvvəl şagirdlərinin, sonra bütün rayon gənclərinin vətənpərvərlik, mübarizlik ruhunda tərbiyəsində bütün biliyini, ürəyinin hərarətini əsirgəməyəndə, nəhayət Zəngilanın ilk öznümüdafiə taborunun yaradılmasında gecə-gündüz demədən fədakarlıqla çalışanda bu qənaətlərin doğruluğunu təsdiqləyib. B.Məmmədov 1991-ci ildən 2006-cı ilədək Müdafiə Nazirliyi sistemində hərbi hissə (tabor) komandiri, hərbi hissə (alay) komandirinin müavini, Silahlı Qüvvələrin Arxa Cəbhəsinin Kadrlar bölməsinin və Beynəlxalq Hərbi Əməkdaşlıq İdarəsinin baş zabiti, NATO-nun Sülh Naminə Tərəfdaşlıq proqramının həyata keçirilməsi bölməsinin rəisi olub. 2006-cı ildə Silahlı Qüvvələrin ehtiyatına buraxıldıqdan sonra həmin ilin iyun ayından Silahlı Qüvvələrin Təlim və Tədris Mərkəzinin xarici dillər kafedrasının baş müəllimi təyin edildi. Daha sonra Silahlı Qüvvələrin Hərbi Akademiyasının Xarici Dillər kafedrasının rəis müavini – baş müəllimi, milli təhlükəsizlik və humanitar elmlər kafedrasının xarici dillər silsiləsinin rəisi – dosent və xarici dillər bölməsinin baş müəllimi-bölmə rəisi  vəzifəsində çalışdı. Hazırda Silahlı Qüvvələrin Hərbi Akademiyasının Xarici Dil və Tərəfdaşlıq Mərkəzinin Roman - German dilləri bölməsinin baş müəllimi vəzifəsində Silahlı Qüvvələrimizə yüksək hazırlıqlı, peşəkar zabitlər hazırlamaqda üzərinə düşən tapşırıqları bacarıqla yerinə yetirir. Başlıcası budur ki, bu illər ərzidə o, nəinki onu insanlara sevdirən, dəyərini artıran yüksək keyfiyyətlərini dəyişməyib, əksinə bütün iş yoldaşları və tanıyanların məmnunluqla qeyd etdiyi yenilərini əlavə edib. Ancaq bütün bunlara görə nə mükafat umub, nə də özünə vurğunluq xəstəliyinə düçar olmayıb. Çünki mayası belə yoğrulub, necə deyərlər, sadə, zəhmətkeş ailədə böyüməsi, çətinliyin nə demək olduğunu şəxsi həyatında yaşaması onu təvazökar, başqalarının əməyinə qiymət verməyi, özünü ağır, sanballı aparmağı bacaran bir insan kimi yetişdirib. Mükafatlara gəlincə, bunlar Bayram Məmmədovu özü, həm də çox sakit, əksər hallarda özündən xəbərsiz tapıb. “Qüsursuz xidmətə görə” 3-cü dərəcəli medalı, AR Silahlı Qüvvələrinin bir neçə, o cümlədən 100 illiyi yubiley medalları, SSRİ Dövlət Təhlükəsizlik Komitəsi Sərhəd Qoşunlarının birinci dərəcəli medalı, Müdafiə Nazirliyi üzrə fəxri fərmanlar və qiymətli hədiyyələr, nəhayət Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2015-ci il 24 iyun tarixli 1291 nömrəli Sərəncamı ilə “Əməkdar müəllim” fəxri adına layiq görülüb. Əlbəttə, bu siyahını bir qədər də uzatmaq olar. Ancaq mahiyyət eynidir. Bayram Məmmədovun fədakar və səmərəli fəaliyyəti, layiqli əməyi, məsuliyyəti və peşəkarlığı layiqincə qiymətləndirilib. 2004-2013-cü illərdə Beynəlxalq Hərbi İdman Şurasının (BHİŞ) Azərbaycanda keçirdiyi Cüdo üzrə 30-cu, Güləş üzrə 24-cü, Boks üzrə 52-ci dünya çempionatlarının, BHİŞ in Avropa Konfransının, hərbçilərin 1-ci Dünya Futbol kubokunun Təşkilat Komitəsinin üzvü və koordinatoru olanda da o eyni əzm və fəaliyyət nümunəsi göstərmişdir. Onu gəncliyindən idmana bağlayan tellər isə fərdi maraq səviyyəsindən daha yüksək, mübaliğəsiz demək olar ki, kifayət qədər möhkəmdir. Hazırda Azərbaycan Respublikası Hap Ki Do Federasiyasının vitse-prezidenti olan Bayram Məmmədovun kiçik oğlu Orxan Məmmədli taekvando(İTF) üzrə Avropa çempionu və əlbəyaxa döyüşlər üzrə beşqat dünya çempionudur.  Dəfələrlə şərq döyüş növləri üzrə ölkə səviyyəli yarışların qalibi olub. Bayram oğlu Orxanın müqəddəs Azərbaycan bayrağını beynəlxalq yarışlarda dəfələrlə dalğalandırmasından bir ata kimi haqlı qürur duyub. Onunla bərabər bu duyğuları bütün Azərbaycana yaşatdığı üçün Orxana “atana layiq, fəxr ediləsi övladsan”, deyir və idman həyatında yeni uğurlar arzulayırıq. Bayram Məmmədov istefada olan polkovnik-leytenant, Qarabağ müharibəsi veteranı, Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin üzvü, Əməkdar müəllimdir. Ancaq onu bir insan, vətəndaş kimi bütün bu rütbələrdən, titullardan daha artıq xarakterizə edən bir ad var – vətənpərvər. Yurd həsrətli, Vətən yanğılı yazılarından, işğal altındakı torpqalara qayıdış, gənclərin igidlik, dönməzlik ruhunda tərbiyəsinə önəm verilməsinə çağrıan məqalə və çıxışlarından da vahid, qırılmaz bir xətt keçir -  vətənpərvərlik. Şotland əsilli məşhur amerikalı aktyor və rejissor Mel Gibsonun baş rol oynadığı “Vətənpərvər” filmini xatırlayıram. Bütün itkilərə, mərhumiyyətlərə, hətta sarsıntılara baxmayaraq, filmin qəhrəmanı sonunda düşmənini məğlub etməyi bacardı. Biz də bacarmalıyıq və bacaracağıq. Artıq başqa yolumuz yoxdur. Əsla, gəlişi gözəl səslənməsi üçün demirəm. Biz də düşmənə qalib gələcək, torpaqlarımızı işğaldan azad edəcəyik, çünki Bayram Məmmədov kimi vətənpərvər insanlarımız, onların yolunu şərəflə davam etdirən gənc əsgər və zabitlərimiz var.   Lətif Şüküroğlu, ehtiyatda olan polkovnik, Azərbaycan Yazıçılar və Jurnalıstlər birliklərinin üzvü.

Müharibə, Əmək və Silahlı Qüvvələr Veteranları Təşkilatının sədr müavini, polkovnik Cəlil Xəlilov İsmayıllı rayonunda şəhid ailələri, qazi və veteranlarla görüş keçirib, onları  maraqlandıran məsələlərlə bağlı müzakirələr aparıb.  Görüşdə Müharibə, Əmək və Silahlı Qüvvələr Veteranları Təşkilatın İsmayııllı Rayon Təşkilatının fəalları, rayon ziyalıları da  iştirak edib.  Qarşılıqlı fikir mübadiləsi əsasında keçən görüşdə şəhid ailələrinin, müharibə veteranlarının qayğı və istəkləri müzakirə edilib, dövlətin bu yöndə apardığı siyasətin önəmi qeyd olunub. Tədbirdə çıxış edən polkovnik Cəlil Xəlilov dövlətin məlum sahədəki fəaliyyətinin əhəmiyyətini vurğulamaqla yanaşı, bu məsələdə vətəndaş cəmiyyətlərinin üsərinə düşən məsuliyyətə də diqqət çəkib:  “Şəhid ailələrinin, müharibə əlillərinin, Birinci və İkinci Qarabağ müharibəsi veteranlarının sosial rifahının yaxşılaşması, onların hərtərəfli qayğı ilə əhatə olunması dövlətimizin daim diqqət mərkəzindədir. Prezident İlham Əliyevin bilavasitə diqqəti və qayğısı sayəsində bu gün hər bir şəhid ailəsi, müharibə veteranmı bu qayğını bilavasitə öz üzərində hiss edir. Lakin şəhid ailələrinə, müharibə əlillrinə, qazi və veteranlara qayğı sadəcə dövlətin vəzifəsi deyil. Bu, hər bir azərbaycanlının vəzifəsidir. Bu məsələdə vətəndaş cəmiyyəti institutları da aktiv olmalı, öz imkanları daxilində dövlətin şəhid ailələri, veteranlarla bağlı siyasətinə dəstək verməlidir. Unutmamalıyıq ki, həssas kateqoriyadan olan vətəndaşlarımıza yardım etmək, onların arzu və istəklərinə ikiqat diqqətlə yanaşmaq hər birimizin mənəvi borcudur və hər bir azərbaycanlı bu borca sədaqətlə yanaşmalıdır”. Polkovnik Cəlil Xəlilov tədbirin sonunda görüşün təşkilində göstərdiyi köməkliyə görə İsmayıllı Rayon İcra Hakimiyyətinə, YAP-ın yerli rayon təşkilatına öz təşəkkürünü bildirib. Məlumat üçün qeyd edək ki, Müharibə, Əmək və Silahlı Qüvvələr Veteranları Təşkilatı müatəmadi surətdə regionlarda şəhid ailəri və veteranlarla görüşlər keçirməkdə, gənclər arasında vətənpərvərlik tərbiyəsinin inkişafı istiqamətində silsilə tədbirlər təşkil etməkdədir.   Seymur ƏLİYEV        

on günlər Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin cəbhə bölgəsində təxribat cəhdləri yenidən intensiv xarakter almışdır. Belə ki, fevralın 24-dən 25-ə keçən gecə Ermənistan silahlı bölmələri cəbhənin müxtəlif istiqamətlərindən müdafiə mövqelərimizə doğru irəliləməyə cəhd göstərmişlər. Hər zaman olduğu kimi Azərbaycan hərbçiləri düşmənin qarşısını qətiyyətlə almış, onu geri çəkilməyə məcbur etmişlər. Əsgər və zabitlərimizin peşəkarlığı, sayıqlığı ciddi müqavimətlə üzləşəcəyini gözləməyən düşməni çaşdırmış, ermənilərin növbəti təxribatı da qarşı tərəfin çoxsaylı itkiləri ilə nəticələnmişdir. Təssüf ki, düşmən təxribatının qarşısı alınarkən bir neçə hərbiçimiz şəhid olmuş və yaralanmışdır. Ermənistanın təxribatlarının arxasında dayanan əsas səbəblərə gəlincə, biz bu barədə əvvəllər də fikirlərimizi ölkə mediası ilə bölüşmüşdük. Təbii ki, Ermənistanın daxili və xarici problemləri ilə bağlı məsələlər öz həllini tapmadığından həmin səbəblərin əksəriyyəti dəyişməyib. Birincisi, Ermənistan tərəfi yenə də diqqəti öz daxili problemlərindən yayındırmaq məqsədi ilə vaxtaşırı belə təxribatlara əl atmaq məcburiyyətindədir. İkincisi, aprel döyüşlərindəki məğlubiyyəti “həzm edə” bilməyən Ermənistan rəhbərliyinin hazırkı mərhələdə bu sindromdan qurtulması üçün revanş arzusunu gerçıkləşdirməyə böyük ehtiyacı var. Üçüncüsü, Azərbaycan tərəfinin hərtərəfli hərbi, hərbi-texniki və mənəvi-psixoıoji üstünlüyü şəraitində erməni gənclərinin Qarabağda nahaqdan ölmələrinə Ermənistan cəmiyyətinin etiraz ovqatının daim artmasının arzuolunmaz nəticələr doğurması ehtimalı qarşı tərəfi ciddi narahat edir. Dördüncüsü, hər dəfə layiqli cavab alan düşmənin münaqişənin həllində mövqelərinin zəifləməsi kimi daha bir ciddi narahatlıq perspektivi yaradır. Bütün bunlara baxmayaraq, Ermənistan rəhbərliyi hər vasitə ilə növbəti məğlubiyyətini də xalqdan gizlətməkdən, beynəxalq hüquq norma və prinsiplərinə zidd fəaliyyətini davam etdirməkdən çəkinmir. Cəbhədə şəhid olan hərbiçilərin nəşlərinin döyüş meydanından çıxarılması üçün əldə edilmiş razılşmanın pozulması və təxribat xarakerli fəaliyyətlərin davam etdirilməsi bunun əyani sübutlarıdır. Ermənistan tərəfi həmçinin, münaqişənin nizamlanması üçün beynəxalq təşkilatların irəli sürdükləri tələblərə də yenə bigana yanaşır. ATƏT və Beynəlxalq Qırmızı Xaç Komitəsinin (BQXK) nümayəndələrinin vasitəçiliyi ilə əldə edilən razılaşmanın pozulması, şəhid olan hərbiçilərin nəşlərinin qaytarılmasında yeni şərtlərin qoyulması nəinki beynəxalq hüquq normalarına, eləcə də insanlığa zidd fəaliyyətlərdir və yalnız erməni xislətinin göstəricisi sayıla bilər. Azərbaycan hər bir əsgər və zabiti ilə qürur duyur. Ərazi bütövlüyümüzün qorunması uğrunda həlak olan şəhidlərimizə Allahdan rəhmət diləyir, yaxınarına dərin hüznlə baş sağlığı veririk.   Cəlil Xəlilov, Respublika Veteranlar Təşkilatının sədr müavini, ehtiyatda olan polkovnik.

Azərbaycan xalqı Vətən, torpaq uğrunda, xalqının, millətinin azadlığı və sabahı yolunda canından keçən şəhidləri və qəhrəmanları ilə daim qürur duyub. Tariximizin bütün mərhələlərində yetişən bu insanlar bizim milli kimliyimizin daşıyıcıları, xalqımızın var olmaq haqqını dünyaya nümayiş etdirən şəxslər olaraq dünən də, bu gün də nəsillərə nümunədirlər. Cari il aprel ayının 2-5 arasında erməni silahlı bölmələrinin atəşkəs rejimini pozması, mülki əhaliyə zərər vurması ilə başlanan və Azərbaycan əsgərinin layiqli cavab zərbəsi nəticəsində düşmənin darmadağın olunduğu hadisələr xalqımızın şəhidlik və qəhrəmanlıq taixinə yeni səhifələr yazdı. Azərbaycan dövləti və xalqı şəhid övladlarını etiramla son mənzilə yola saldı. Xüsusilə Müdafiə Nazirliyinin rəhbərliyi və yüksək rütbəli zabitləri bu tədbirlərin təşkilatçıları və ən fəal iştirakçıları oldular. Azərbaycan Respublikasının ərazi bütövlüyünün təmin olunması, erməni işğalçılarının cəbhə xəttində törətdikləri silahlı təxribatların qarşısının alınması zamanı göstərdikləri igidliyə görə xüsusi fərqlənən bir qrup Azərbaycan hərbçisi 2016-cı il aprelin 19-da Azərbaycan Respublikası Prezidentinin müvafiq Fərmanları ilə mükafatlandırıldılar. Onlardan 3 nəfəri ən yüksək fəxri ada, “Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı” adına layiq görüldü, digər hərbçilərimiz “Azərbaycan Bayrağı” və “Vətənə xidmətə görə” ordenləri, “Vətən uğrunda”, “İgidliyə görə” və “Hərbi xidmətlərə görə” medalları ilə təltif olundular. Bir qrup hərbçi isə Müdafiə Nazirinin və yerli birləşmələrin komandirlərinin əmri ilə təltif edildilər. Şəhidlərimizin ailə üzvləri və doğmalarının sosial problemlərinin həlli ilə əlaqədar müvafiq qanunvericiliyə uyğun olaraq göstərişlər verildi, lazımi addımlar atıldı, digər tədbirlər görüldü. Şəhid ailələri, müharibə əlliləri və döyüşlərdə fərqlənmiş digər şəxslər daim Azərbaycan dövlətinin qayğısı ilə əhatə olunurlar. Şəhidlərə ehtiram, şəhid ailələrinə diqqət və qayğı Azərbaycanda dövlət tərəfindən həyata keçirilən və prioritet xarakter daşıyan siyasətdir. Hazırda bu dövlət siyasəti ölkə rəhbərliyi tərəfindən uğurla gerçəkəşdirilir. Bu baxımdan, son vaxtlar ölkənin müxtəlif KİV-lərində xüsusilə ayrı-ayrı saytlarda cari il aprel ayının 2-5 arasında erməni silahlı bölmələrinin hücumlarının qarşısını alarkən həlak olmuş əsgər və zabitlərimizin ailə üzvlərinə və doğmalarına dövlət orqanları tərəfindən biganəlik göstərildiyi, onların müəyyən problemlərlə qarşılaşdıqları bardə həqiqəti əks etdirməyən məlumatların yayılması ciddi narahatlıq doğurur. Faktların təhlili göstərir ki, şəhid ailəsinin hər hansı probleminin guya dövlət orqanlarının şəhid ailələrinə biganəliyi kimi qələmə verilərək ictimailəşdirilməsi məqsədli xarakter daşıyır. Müdafiə Nazirliyinin, yaxud digər dövlət orqanının fəaliyyətinə kölgə salmaq niyyəti güdülən bu məlumatların əksəriyyəti real faktlara əsaslanmasa da, ictimai rəyi çaşdırır, insanlarda, xüsusilə yetişməkdə olan gənc nəsldə inamsızlıq yaradır. Digər tərəfdən, Silahlı Qüvvələrin döyüş ruhuna, mənəvi-psixoloji hazırlığına mənfi təsir göstərən belə məlumatların yayılmasının müharibə şəraitində yaşayan bir ölkə üçün nə demək olduğunun yəqin ki, geniş izahata ehtiyacı yoxdur. Respublika Veteranlar Təşkilatı gənclərin hərbi vətənpərvərlik ruhunda tərbiyəsi ilə məşğul olan İctimai Birlik kimi belə zərərli münasibətin digər mənfi nəticələr, o cümlədən gənc nəsildə ruh düşkünlüyü doğura biləcəyi qənaətindədir. Məhz qeyd olunanlara görə, biz hansısa məmurun işinə məsuliyyətsiz yanaşması ucbatından şəhidin ailəsinin hansısa problemlə üzləşməsindən narahatlıq keçirir, bunu yolverilməz hesab edirik. Şəhid ailəsi dövlət orqanlarında yalnız qayğıkeşliklə qarşılaşmalıdır. Çoxsaylı faktlar göstərir ki, xalqına, Vətəninə xidmət yolunda həlak olmuş insanların ailələri məhz belə münasibətlə əhatə ediliblər. Vətən, torpaq uğrunda canından keçən şəhidlərimizin adının əbədiləşdirilməsini hər birimiz, xüsusilə doğmaları və yaxınları istəyirlər. Ancaq yəqin hər birimiz belə bir həqiqəti də qəbul etməliyik ki, təltiflər göstərilmiş xidmətlərə uyğun olmalıdır. Azərbaycanın müvafiq dövlət orqanları ilə bağlı qanunvericilikdə, xüsusilə normativ sənədlərdə bu qaydalar və standartlar öz dolğun əksini tapmışdır. Bəzən şəhid ailələrinin şəhidin layiq olduğu fəxri ad, orden və medallarla təltif edilməsi üçün dövlət orqanlarına müraciətini tirajlayanlar məsələnin mahiyyətinə varmadan Müdafiə Nazirliyini günahlandırırlar. Doğrudur, bizlər və şəhidin ailəsi üçün hər bir şəhid həqiqi qəhrəmandır. Çünki, o, canını Vətən uğrunda qurban verib. Ancaq, hərbi qulluqçuların mükafatlandırılması onun döyüş zamanı göstərdiyi xidmətlərin komandalıq tərəfindən ciddi araşdırılaraq qiymətləndirilməsi ilə  baş tutur. Bu mənada, fəxri adlar kiminsə, hətta kimlərinsə istəyi ilə deyil, məhz müvafiq normalar nəzərə alınmaqla verilir. Bu tipli məsələlər yalnız hüquqi əsası olduqda qaldırıla bilər. Əks-halda çaşqınlıq yaranır, hansısa rəsmi şəxs qərəzçikikdə günahlandırılır. Belə məsələlri məqsədli qabardanlar açıq şəkildə insanların etibarından istifadə etməklə, onların hisləri ilə oynayırlar. Respublika Veteranlar Təşkilatı Müdafiə Nazirliyi, eləcə də digər dövlət orqanları ilə sıx əlaqəli şəkildə işləyən İctimai təşkilat kimi şəhid ailələrinin daim diqqət mərkəzində olduğunu yaxşı bilir. Bir çox hallarda şəhid ailələri və onların yaxınları həm həmin dövlət orqanlarına, həm də bizə və digər ictimai birliklərə müraciət edərək müəyyən problemlərinin həllində kömək istəyirlər. İstər dövlət orqanları, istərsə də bizlər bu məsələlərə yüksək həssaslıqla yanaşır, onların müsbət həllində qarşılıqlı səylərimizi əsirgəmirik. KİV nümayəndələrinə müraciətimiz də bununla bağlıdır ki, hər hansı problemi dəqiqləşdirmədən, tələsik nəticələr çıxarmasınlar. Əksinə aldıqları məlumatları müvafiq orqanlarla dəqiqləşdiməklə onlar məsələ haqında daha müfəssəl və obyektiv informasiyakar əldə edə bilərlər. Bununla onlar həm şəhid ailələrinə həqiqi dayaq olar, həm də sonradan hansısa yanlışa görə təkzib verməkdən özlərini sığortalayardılar. Yeri gəlmişkən, məhz  bu işə önəm verilərək Müdafiə nazirinin müvafiq əmri ilə bu ilin əvvəlində nazirliyin Mənəvi-Psixoloji Hazırlıq və İctimaiyyətlə Əlaqələr İdarəsində "Sosial müdafiə və şəhid ailələri ilə iş bölməsi"nin yaradılmışdır. Artıq bir neçə aydır ki, bu bölmə uğurla fəaliyyət göstərir və məsələ ilə əlaqədar KİV-in istənilən suallarının cavablandırılmasına hazırdır.