Please ensure Javascript is enabled for purposes of website accessibility
Azərbaycan Respublikası Müharibə, Əmək və Silahlı Qüvvələr Veteranları Təşkilatı
Veteranların təcrübəsindən biz daim bəhrələnməliyik, istifadə etməliyik
Heydər Əliyev

Özbək milli dəyərləri və mənəvi mirasının cəmiyyətin inkişafındakı rolu

“Qardaş xalqlar ədəbiyyatı - Özbək ədəbiyyatı” silsiləsindən II yazı

 Hər bir millətin özünü, yalnız ona xas olan xüsusiyyətlərini nümayiş etdirən elementlər ilk növbədə, müəyyən millətin dəyərləri və mənəvi mirasıdır. Dil, adətənənələr, millətin mədəniyyəti və sənəti milli dəyərlər sırasına daxil olur. Millətin birinci göstəricisi onun ana dili olsa, mədəniyyət onun xarakterini müəyyən edən əsas göstəricilərdən sayılır.

Əsrlər boyu yaşayıb gələn milli dəyərlərin davamlılığı ən əvvəl xalqın bu mirası nə qədər qoruyub saxlamasına bağlıdır. Özünü itirən xalqların ilk növbədə dilindən, sonra digər dəyərlərindən ayrılacağına dair tarixdə nümunələr çoxdur. Cəmiyyətin inkişafında bu cür itkilərə səbəb olan amillər var, millətin fədaəvərləri məhz bunlardan ehtiyatlı olmalıdırlar. Sovet dövründə “Get-gedə millətlər yox olub, yeganə sovet milləti yaranacaq” kimi təhlükəli yanaşmalar irəli sürülmüşdü, amma millətlər özlüyünü qorumaq üçün nə qədər mübarizə apardıqlarını böyük və orta nəsil nümayəndələri yaxşı bilir.

İnsanlığın yaratdığı müxtəlif sahələrdəki biliklər - bədii və elmi əsərlər, rəssamlıq və heykəltəraşlıq sənəti nümunələri, memarlıq abidələri, kino və teatr əsərləri, kitabxanalar və muzeylər hər bir millətin mənəvi irsi hesab olunur. Ataların miras qoyduğu ənənələri qoruyub inkişaf etdirən və onu öz inkişaf yolunda istifadə edən millət dünyada uzun müddət qala bilər.

Dünya tarixinə nəzər salsaq, elmin müxtəlif sahələrində zəngin miras qoyan alimlərin əksəriyyətinin Türküstan ərazisində yaşayıb, fəaliyyət göstərdiyini görürük. Əl-Xarəzminin əlcəbr və riyaziyyat, İbn Sinanın tibb, fəlsəfə, ədəbiyyat və musiqi, Əlişir Nəvainin şeir, İmam Buxari, İmam Maturidi, İmam Termizinin hədis və dinşünaslıq, Bəhəuddin Nəqşbəndin fəlsəfə sahəsindəki fəaliyyətləri dünya tərəfindən tanınmış, yüksək dərəcədə qiymətləndirilmişdir. Saydığımız ulu əcdadlarımız – böyük silsilənin kiçik bir hissəsidir yalnız. Bölgəmizdə onlar kimi minlərlə biz bilən və bilməyən böyük alimlər yaşamışdır.

Milli dəyərlərin və mənəvi mirasın cəmiyyətin inkişafındakı rolu təkcə ölçülə bilməzdir. Dəyərlərin davamlılığı sayəsində müəyyən xalq öz milli kimliyini qoruyub saxlayırsa, mənəvi irsdən səmərəli istifadə edərək inkişafın yüksək zirvələrinə çatmaq mümkündür. Bu gün cəmiyyət həyatının ayrılmaz bir hissəsi halına gəlmiş kompüter və mobil telefonların iş prinsipi arxasında ulu babamız Xarəzmiyin yaratdığı algoritm anlayışı dayanır ki, bunu hər kəs də bilməz. Dünya hələ də İbn Sina təlimatından dərs alır, onun yaratdığı müalicə üsullarından istifadə edir. Əl-Fərqaniyin yaratdığı “nilomər” qurğusu yaxın zamanlara qədər Nil çayının suyunu ölçmək üçün əsas vasitə sayılırdı. Sahibqıran Əmir Teymurun hökmdarlıq və sərkərdilik təcrübəsi hələ də hərbi təhsil müəssisələrində tədris olunur. Farabi isə haqlı olaraq Aristoteldən sonra “İkinci müəllim” kimi tanınır. Mirzə Uluqbəyin fəlsəfəyə dair kəşfləri, onun “Zic-i Körəgəni” cədvəli bir neçə əsr boyunca dünya astronomiya məktəblərində dərslik olub.

Qədimdən qalan sənət nümunələri bugün də milli şüur və mədəniyyətin yüksəlməsinə xidmət edir. Ölkəmizdə yaradılmış müstəsna musiqi mirası sayılan “Şəşməqam” YUNESKO tərəfindən insanlığın qeyri-maddi mirası kimi tanınması da fikrimizə dəlildir. Dünən və bu gün özbək mahnı sənətində yaradılan və sabah yaradılacaq bütün əsərlər, şübhəsiz, “Şəşməqam”dan bəhrə alır.

Daşkənd, Səmərqənd, Buxara, Xarəzm, Şəhrisəbz və Fərqanə vadisində saxlanmış memarlıq abidələri bu gün də öz mahiyyətləri və yüksək zövqü ilə insanları heyrətləndirir. Belə nadir sənət nümunələri gənc nəsli milli dəyərlərimizə, mədəni irsimizə hörmət ruhunda tərbiyələndirməkdə, onların ürəklərində milli qüruru formalaşdırmaqda mühüm rol oynayır.

Müstəqillik nəticəsində yenidən doğulmuş özbək döyüşü – millətimizin zəka əlamətidir. Dünya tərəfindən tanınan bu idman növü ildən-ilə populyarlaşır, onun terminləri dünya arenasında saf özbək dilində səslənir. Xalq dahası tərəfindən yaradılan bu kəşf özünün sadəliyi, dürüstlüyü və cəsarəti ilə digər idman növlərindən kəskin şəkildə fərqlənir.

Tez inkişaf edən dünya “qloballaşma” adlı çərçivəyə düşüb, bu millətlər üçün real təhlükə yaradır. Eyni şəkildə düşünmək, oxumaq, danışmaq və geyinmək insanları mankurt və zombiyə çevirə bilər, özünü unutmuş insan heç çəkinmədən vətəni və millətini tərk edər əlbəttə. Bu təhlükədən cəmiyyət yalnız milli dəyərlər, əcdadlarımızdan qalan mənəvi miras sayəsində xilas ola bilərik. Bunun üçün isə yalnız millət ziyalıları deyil, bütün cəmiyyət birgə çalışmalıdır. Mədəniyyət və mənəviyyat sahəsindəki adamlar, şairlər və yazıçılar, jurnalistlər və müəllimlər ilə yanaşı, hər bir ailə başçısı milli dəyər və mənəvi mirasını qoruyub saxlamaq üçün ürəkdən çalışmalıdır. Beləliklə, özbək milləti dünya xəritəsində əbədi olaraq qalacaq. Zira, yalnız kökləri dərinlərə gedən və ana torpaqdan su içən ağaclar uzun ömür sürə bilər.

Dilabər Corayeva,

Özbəkistan RespublikasıMədəniyyət və Maarif Mərkəzinin Alat rayon bölməsinin baş mütəxəssisi

 

2025-03-19 09:32:16
111 baxış

Digər xəbərlər

“Xalqın Prezident İlham Əliyevə olan sevgisi böyük və əbədidir”

Cəlil Xəlilov: “İlham Əliyev xalqın ümid və etimadını hər zaman doğruldub”   Bunu Moderator.az-a açıqlamasında Müharibə, Əmək və Silahlı Qüvvələr Veteranları Təşkilatının sədr müavini, hərbi-siyasi ekspert, polkovnik Cəlil Xəlilov bildirib. Polkovnik qeyd edib ki, Prezident İlham Əliyevə olan ümumxalq sevgisinin səbəbi, onun hər zaman xalqın ümid və etimadını doğrultması ilə bağlıdır:   “İlham Əliyev xalqın ümid və etimadını hər zaman doğruldub. Xalqın öz Liderinə olan sevgi və ehtiramının əsas səbəbi məhz bununla bağlıdır. Hər addımda xalqı düşünmək, onun qeydinə qalmaq İlham Əliyev siyasətinin əsas prioritetidir. Azərbaycan xalqının sosial rifahının ildən ilə daha da yaxşılaşması, iqtisadiyyatımızdakı sürətli inkişaf, torpaqlarımızın erməni işğalından azad edilməsi, ordumuzun dünyanın ən güclü orduları sırasında qərərlaşması və s. məhz İlham Əliyevin adı ilə bağlıdır. İlham Əliyevin ərazi bütövlüyümüzün təmin edilməsi ilə bağlı atdığı tarixi addımlar isə xüsusilə əhəmiyyətlidir”.   Polkovnik qeyd edib ki, Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin döyüş qabiliyyətini yüksəldən, onun ən müasir texnika ilə təchizatını təmin edən İlham Əliyev, 44 günlük Vətən müharibəsində sözün həqiqi mənasında əsl tarix yazıb:   “Əsası Heydər Əliyev tərəfindən qoyulan nizami ordunun formalaşdırılması prosesi Prezident İlham Əliyevin hakimiyyəti illərində daha da sürətlənib, həm kəmiyət, həm də keyfiyyət etibarı ilə yeni mərhələyə qədəm qoyub. İlham Əliyev Azərbaycan Ordusunun dünyanın ən modern orduları səviyyəsinə yüksəldib. Onun rəhbərliyi ilə xaricdən ən müasir raket sistemlərinin, silah-sursatın alınması ilə yanaşı, milli hərbi sənayemizin inkişafı istiqamətində də mühüm addımlar atılıb. Bu gün ölkəmizin Müdafiə Sənayesi Nazirliyi 1000 addan çox silah-sursat, hərbi ləvazimat istehsal edir ki, bu da ilk növbədə dövlət başçımızın uğuru, onun bu sahəyə olan qayğı və diqqətinin nəticəsidir. Ölkəmizdə yeni hərbi akademiya və məktəblərin açılması, dünyanın qabaqcıl dövlətləri ilə hərbi əməkdaşlığın genişləndirilməsi, xarici dövlətlərin hərbi akademiyalarında milli hərbi kadrların hazırlanması və s. İlham Əliyevin adı ilə bağlıdır. Məhz bütün bu addımların nəticəsidir ki, 2020-ci ildə Müzəfər Ali Baş Komandanın rəhbərlik etdiyi Azərbaycan Respublikasının Silahlı Qüvvələri cəmi 44 gün içində düşməni darmadağın edərək ərazi bütövlüyümüzü təmin etdi. Azərbaycan xalqının 30 illik həsrətinə son qoyuldu. Prezident İlham Əliyev bununla özünün yüksək sərkərdəlik qabiliyyəti ilə yanaşı, xalqımızın və ordumuzun fədakarlığını, onun məğlubedilməzliyini də bütün dünyaya nümayiş etdirdi”.   Professor qeyd edib ki,  İlham Əliyevin Azərbaycan xalqı və dövləti qarşısındakı xidmətləri böyükdür və bu xidmətlər onu xalqın yaddaşında əbədi olaraq yaşadacaqdır:   “Prezident İlham Əliyev Azərbaycan xalqının, Azərbaycan dövlətinin həyatının bütün sahələrində inqilabi yeniliklərə imza atan, onun beynəlxalq arenadakı nüfuzunu əhəmiyyətli dərəcədə yüksəldən dahi və əvəzsiz liderdir. Azərbaycanın dövlət başçısının tarixi xidmətləri onu xalqımızın qəlbində sonsuza kimi yaşadacaqdır.   Mən ad günü münasibəti ilə Müzəffər Ali Baş Komandanımızı bütün veteranlar adından təbrik edir, ona xalqımızın və dövlətimizin firavan gələcəyi naminə apardığı mübarizədə uğurlar arzulayıram. Əminəm ki, Azərbaycan xalqı öz Liderinin rəhbərliyi altında bundan sonra da böyük uğurlara nail olacaq, yeni müvəffəqiyyətlərə imza atacaq”.  

Hamısını oxu
Müharibə, Əmək və Silahlı Qüvvələr Veteranları Təşkilatında Elşad Şabanovun 70 illik yubileyi ilə bağlı tədbir keçirilib

Veteran.gov.az xəbər verir ki, bu gün Müharibə, Əmək və Silahlı Qüvvələr Veteranları Təşkilatında Əfqanıstan, Qarabağ və Silahlı Qüvvələr veteranı, Təşkilatın Bakı şəhəri Nərimanov Rayon Təşkilatının sədri Elşad Şabanovun 70 illik yubileyi ilə bağlı tədbir keçirilib. Rayon gənclərinin, veteran və ziyalıların iştirak etdiyi tədbiri giriş sözü ilə açan Nərimanov Rayon Gənclər və İdman İdarəsinin rəisi Nəcəf Novruzov Elşad Şabanovun keçdiyi döyüş yoluna nəzər salıb, onun hər zaman dövlətimizin ərazi bütövlüyünün, təhlükəsizliyinin keşiyində qətiyyətlə dayandığını bildirib. Tədbirdə çıxış edən Milli Məclisin vitse-spikeri, parlamentin Gənclər və İdman Komitəsinin sədri Adil Əliyev Elşad Şabanovun timsalında bütün qazilərə öz minnətdarlığını bildirib. Millət vəkili qeyd edib ki, məhz şəhidlərimizin, qazilərimizin cəsarət və şücaəti hesabına dövlətimiz hər zaman çətin sınaqlardan alnıaçıq, üzüağ çıxmağı bacarıb. Millət vəkili çıxışının sonunda Elşad Şabanovu Fəxri Fərmanla təltif edib. Müharibə, Əmək və Silahlı Qüvvələr Veteranları Təşkilatının sədr müavini, polkovnik Cəlil Xəlilov Elşad Şabanovun uzun müddətdir ki, Veteranlar Təşkilatının Nərimanov Rayon Təşkilatının sədri vəzifəsində çalışdığını, öz zəngin təcrübəsi, dəyərli məsləhətləri ilə gənc nəslin vətənpərvərlik tərbiyəsinə böyük töhfələr verdiyini bildirib. Polkovnik Cəlil Xəlilov Elşad Şabanovu Müharibə, Əmək və Silahlı Qüvvələr Veteranları Təşkilatının Fəxri Fərmanı ilə təltif edib. Nərimanov Rayon Ağsaqqallar Şurasının sədri Arif Hümbətov da Elşad Şabanovun həyat və döyüş yolunu yüksək qiymətləndirib, onu rəhbəri olduğu qurum adından təltif edib. Tədbirə və ona göstərilən etimada görə iştirakçılara təşəkkürünü bildirən Elşad Şabanov, hər zaman olduğu kimi bundan sonra da vətənin, dövlətin keşiyində ayıq-sayılq dayanmaqda davam edəcəyini bildirib.

Hamısını oxu
Respublika Veteranlar Təşkilatında Konstitusiya günü qeyd edildi

Tədbiri giriş sözü ilə Respublika Veteranlar Təşkilatının sədri istefada olan general-polkovnik Tofiq Ağahüseynov açdı. Təşkilatın sədri Konstitusiyanın dövlətin bir fenomen kimi mahiyyətini açıqlayan, qanunvericilik, icra və məhkəmə hakimiyyətlərinin funksiyalarını dolğun əks etdirən, cəmiyyət, şəxsiyyət və dövlət arasındakı qarşılıqlı münasibətləri müəyyən edən ən yüksək hüquqi qüvvəyə malik hüquqi sənəd olduğunu bildirdi. O, həmçinin Azərbaycan Konstitutsiyasının dünyanın ən inkişaf etmiş ölkələrinin Konstitutsiyaları ilə eyni humanist prinsiplərlə əsaslandığını vurğulamış, xalqımızın ikinci dəfə müstəqillik əldə etdikdən sonra belə mükəmməl ali hüquqi sənədin qəbul olunmasını Azərbaycan Respublikasının hüqüqi dövlət kimi varlığının əyani sübütu olduğunu qeyd etmişdir. Respublika Veteranlar Təşkilatının sədr müavini ehtiyatda olan polkovnik Cəlil Xəlilov çıxış edərək konsititutsiyanın əhəmiyyətindən və onun tarixi inkişafından danşdı. Cəlil Xəlilov: “12 Noyabr - Azərbaycan Respublikasının Konstitusiya Günüdür. Müstəqil Azərbaycanın Konstitusiyası 1995-ci il noyabrın 12-də keçirilmiş referendumda qəbul edilib. Dövlətin əsas qanunu 1995-ci il noyabrın 27-dən qüvvəyə minib.  Artıq 18 ildir, Azərbaycan xalqı böyük fəxrlə noyabrın 12-ni Konstitusiya Günü kimi qeyd edir. 1995-ci ildə qəbul olunmuş Konstitusiya müstəqil Azərbaycanın ilk, ümumilikdə isə respublikanın dördüncü Konstitusiyasıdır. 1918-1920-ci illərdə mövcud olmuş Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti dövlətin əsas qanununu qəbul edə bilməmişdi. Konstitusiya quruluşunun tarixi isə SSRİ dövrünə təsadüf edir. Azərbaycanın ilk Konstitusiyası 1921-ci ilin mayın 19-da I Ümumazərbaycan Sovetlər Qurultayında qəbul olunub. Azərbaycan SSR Konstitusiyasının 1921-ci il SSRİ Konstitusiyasına uyğunlaşdırılmış yeni redaksiyası 1925-ci il martın 14-də IV Ümumazərbaycan Sovetlər Qurultayında qəbul edilib. Azərbaycan SSR-in 1978-ci ilin aprelin 21-də qəbul edilmiş son Konstitusiyası da əvvəlki konstitusiyalar kimi SSRİ Konstitusiyasına uyğunlaşdırılıb. Azərbaycan müstəqillik əldə etdikdən sonra yeni Konstitusiyanın hazırlanması zərurəti meydana çıxdı. Bunun məqsədlə o zaman ölkə prezidenti olan ümummilli lider Heydər Əliyevin rəhbərliyi ilə xüsusi komissiya yaradıldı, Konstitusiya layihəsi ümumxalq müzakirəsinə çıxarıldı və 1995-ci il noyabrın 12-də referendumda müstəqil Azərbaycanın ilk Konstitusiyası qəbul olundu. Müstəqil Azərbaycanın dövlət quruculuğunun əsasını təşkil edən ilk Konstitusiya 5 bölmə, 12 fəsil, 158 maddədən ibarətdir. 2002-ci ilin avqustunda və 2009-cu ilin martında referendum yolu ilə Konstitusiyaya əlavə və dəyişikliklər edilib. Azərbaycanda ilk konstitusiya məhkəmə nəzarəti orqanı olan Azərbaycan Respublikası Konstitusiya Məhkəməsi isə 1998-ci il iyul ayının 14-də yaranıb. Tədbirdə digər çıxış edənlər  Konstitutsiya gününün əhəmiyyətindən konstitutsiyanın xalqın və dövlətin tarixindəki önəmindən danışdılar. Həmçinin Konstitutsiyanın hazırlanmasında və qəbul edilməsində fəaliyyəti olan insanların xalqımızın yaddaşında əbədi qalacaqları vurğulandı.

Hamısını oxu
Prezident və xanımı Uşaq İncəsənət Məktəbinin açılışında

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev və birinci xanım Mehriban Əliyeva sentyabrın 3-də Bakının Yasamal rayonundakı Vaqif Mustafazadə adına 2 nömrəli Uşaq İncəsənət Məktəbinin əsaslı təmirdən sonra açılışında iştirak ediblər. Publika.az xəbər verir ki, dövlət başçısı və birinci xanım əsaslı təmirdən sonra binada yaradılan şəraitlə tanış oldular. Məlumat verildi ki, Vaqif Mustafazadə adına 2 nömrəli Uşaq İncəsənət Məktəbinin yerləşdiyi bina 1904-cü ildə inşa edilib. Bina 2020-ci ildə Heydər Əliyev Fondu tərəfindən əsaslı təmir olunub. Hazırda məktəbdə fortepiano, skripka, gitara, klarnet, saksofon, vokal, xanəndə, tar, kamança, qarmon, nağara, rəssamlıq, xoreoqrafiya, nəzəriyyə və tədris köməkçi fənləri ixtisasları üzrə 385 şagird təhsil alır, onların təlim-tərbiyəsi ilə 78 müəllim məşğul olur. Məktəbin bütün tədris otaqları əyani vəsaitlərlə təmin olunub. İncəsənət məktəbinin ikimərtəbəli binasında 15 fərdi tədris otağı, nəzəriyyə otaqları, kitabxana, dərzi otağı, konfrans zalı, rəssamlıq otaqları, xoreoqrafiya zalı, yeməkxana və səsyazma studiyası fəaliyyət göstərir. Məktəbdə Vaqif Mustafazadə guşəsi yaradılıb. Qeyd edək ki, dünya şöhrətli caz ustası Vaqif Mustafazadə 1949-1956-cı illərdə burada fortepiano ixtisası üzrə təhsil alıb. Azərbaycanın bir sıra görkəmli bəstəkarları və incəsənət xadimləri bu məktəbin yetirmələri olublar.

Hamısını oxu