Referans Medical Group” hüquq-mühafizə orqanlarının və Müdafiə Nazirliyinin bütün əməkdaşlarına 15 faizlik xüsusi endirim kampaniyasına start verib. “Referans Medical Group”un ictimaiyyətlə əlaqələr departamentindən AZƏRTAC-a bildiriblər ki, koronavirus infeksiyası yayılmağa başlayan andan etibarən ölkə rəhbərliyinin “Biz birlikdə güclüyük” devizi ilə həyata keçirdiyi sosial layihələrə “Referans Medical Group” daxilindəki klinikalar (Leyla Medical Center, LOR Hospital, Referans Klinik Laboratoriya Mərkəzi, Referans Poliklinikası və filialları) vasitəsilə endirim kampaniyaları, pulsuz müayinə və müalicə aksiyaları ilə dəstək olur. Həyata keçirdiyi kampaniyalar silsiləsinin davamı olaraq, “Referans Medical Group” bu dəfə də 9 May - Qələbə Günündən başlayaraq 28 May - Respublika Gününə qədər hüquq-mühafizə və müdafiə sahəsində çalışan əməkdaşlara tibbi xidmətin bütün istiqamətləri üzrə xüsusi endirimlər təklif edir. Ən az həkimlər qədər operativ və dinamik xidmət göstərən Daxili İşlər, Fövqəladə Hallar, Ədliyyə, Müdafiə nazirliklərinin, Baş Prokurorluğun, Dövlət Təhlükəsizliyi Xidmətinin əməkdaşları və onların birinci dərəcəli qohumları (ana-ata, həyat yoldaşı və uşaqlar) mayın 9-dan 28-dək “Leyla Medical Center”də və “Referans” poliklinikasında (Mərdəkan filialı da daxil) laborator, poliklinik və diaqnostik müayinələrdən 15 faiz endirimlə yaralana bilərlər. Kampaniya cərrahi əməliyyatlar, keysəriyyə və doğuş üçün də keçərlidir. Karantin qaydalarına əsasən öncədən qeydiyyatdan keçmək mütləqdir. Qeydiyyat zamanı endirimdən yaralanmaq üçün aidiyyəti üzrə xidməti vəsiqələrin təqdim olunması vacibdir. Ətraflı məlumat üçün “Leyla Medical Center”in və ya “Referans” poliklinikasının Çağrı Mərkəzi və WhatsApp dəstək nömrələri 24/7 xidmətinizdədir. Çağrı Mərkəzi: *0101 və ya *0033 WhatsApp dəstək nömrəsi: +994 55 455 0111 Ünvanlar: 1. Leyla Medical Center (keçmiş Leyla Şıxlinskaya Klinikası) Xətai rayonu, Yusif Səfərov küç.19 2. Referans Poliklinikası:  M.Mirqasımov 25A (Nəsimi bazarının yaxınlığı)  3. Referans Poliklinikasının Mərdəkan filialı  Sergey Yesenin küç, 58.

Respublika Veteranlar Təşkilatının rəhbərliyi faşizm üzərində Qələbənin 75-ci ildönümü münasibətilə iki dəfə Sovet İttifaqı Qəhrəmanı Həzi Aslanovun abidəsini ziyarət edib, önünə əklil qoyub, müharibədə həlak olan bütün Azərbaycan övladlarının xatirəsini ehtiramla anıblar. Respublika Veteranlar Təşkilatından AZƏRTAC-a bildiriblər ki, qurumun sədri general-polkovnik Tofiq Ağahüseynov və sədr müavini polkovnik Cəlil Xəlilov MDB dövlətlərinin təşkilatçılığı ilə 9 May - Qələbə günü münasibəti ilə keçirilmiş telegörüşlərə qatılıb, Azərbaycan xalqının qələbəyə verdiyi töhfələrdən, bu gün veteranlara göstərilən yüksək diqqət və qayğıdan danışıblar. Gənclər və İdman Nazirliyinin təşkilatçılığı ilə keçirilən telekonfransda isə general-polkovnik T.Ağahüseynov Azərbaycanın oğul və qızlarının İkinci Dünya müharibəsində rəşadətli döyüş yolundan söhbət açıb, gəncləri vətənpərvər olmağa, sülhü və əmin-amanlığı qorumağa səsləyib. Qeyd edib ki, gənclərimiz Böyük Vətən müharibəsi veteranlarının göstərdiyi igidliklərdən xəbərdar olmalı, erməni faşizminə qarşı mübarizədə bu böyük qəhrəmanlıqları təkrarlamalıdırlar. Polkovnik Cəlil Xəlilov telekonfransda çıxış edərək əlamətdar gün münasibətilə bütün veteranları təbik edib, Böyük Vətən müharibəsində Azərbaycan xalqının həm ön, həm də arxa cəbhədəki fədakarlığını, əvəzsiz xidmətlərini xatırladıb. Qeyd edib ki, İkinci Dünya müharibəsi Azərbaycan xalqının şanlı tarixinin bir parçasıdır. Qələbənin canlı yaddaşı isə veteranlardır. Xalqımız veteranları ilə hər zaman fəxr edir. Mayın 9-da bir sıra xarici dövlətlərin veteran təşkilatlarının rəhbərləri Qələbə Günü münasibəti ilə Azərbaycan veteranlarını təbrik ediblər. Bundan başqa, Heydər Əliyev Fondunun, həmçinin müxtəlif dövlət qurumlarının nümayəndələri veteranları evlərində ziyarət edib, onlara sovqatlar çatdırıblar. Müharibə iştirakçılarına Qələbə Günü münasibətilə Prezident İlham Əliyevin Sərəncamı ilə təltif olunduqları Böyük Vətən müharibəsində Qələbənin 75 illiyi (1945-2020) yubiley medalı təqdim edilib. Xatırladaq ki, Azərbaycan faşizm üzərində tarixi Qələbəyə sanballı töhfələr verib. Azərbaycan xalqı özünün 600 min oğul və qızını cəbhəyə yola salıb. Onların 300 mindən çoxu döyüşlərdə həlak olub. Müharibə zamanı göstərdikləri igidliyə görə 123 nəfər Sovet İttifaqı Qəhrəmanı adına layiq görülüb, 170 mindən çox əsgər və zabitimiz müxtəlif orden və medallarla təltif olunub. Azərbaycanlılardan ibarət 416-cı, 402-ci, 396-cı, 223-cü və 77-ci milli diviziyalar Qafqazdan Berlinədək şanlı döyüş yolu keçib, yüzlərlə həmyerlimiz isə partizan dəstələrinin tərkibində vuruşub. Faşizm üzərində qələbədə Azərbaycan nefti həlledici rol oynayıb.

Mənalı ömrünü sözü və əməlinin bütövlüyü ilə yaşayan və elə buna görə də adı tarixə sağlığından əbədi həkk olunan dahi şəxsiyyətlərdən biri ulu öndər Heydər Əliyevdir.  Heydər Əliyev həqiqəti bütün təhrif və saxtalaşdırma cəhdlərini puça çıxarıb. Onun qüdrətinin əvəzsizliyinin təbliğə ehtiyacı qalmayıb. Heydər Əliyev həqiqəti yozulan yox, məhz görünən həqiqətdir, zamanın sınağından çıxdığı uçün əbədiliyinə tarix təminat veribdir. Vətənini, xalqını sevən, milli ideallara xidməti özünün ən ümdə vətəndaşlıq vəzifəsi və borcu sayan hər bir şəxs Heydər Əliyevi Prezident - dövlət başçısı kimi, Ali Baş Komandan kimi, Ümummilli Lider kimi, diplomat kimi, siyasi xadim kimi, iqtisadçı kimi, sıravi vətəndaş kimi, nəhayət, ailə başçısı kimi öyrənməlidir; dövlət quruculuğunu və dövləti idarəetməni, müharibə vəziyyətində sərkərdəliklə incə diplomatiyanı birləşdirməyi, milli ənənəsi olmadığı halda yeni ictimai-siyasi, sosial-iqtisadi münasibətlər dövründə cəmiyyətin demokratikləşdirilməsini, iqtisadi potensialın gücləndirilməsini əlaqələndirməyi, Vətənə - xalqa təmənnasız xidməti, əsldən-nəsildən və köklü ocaqdan gələn ənənə ilə nümunəvi ailə yaratmağı öyrənməlidir.  Heydər Əliyev Prezident - dövlət xadimi kimi Azərbaycan Prezidentini tarixi dövlətçilik ənənəsi olan bir çox ölkə rəhbərlərindən fərqləndirən əsas cəhət milli azadlıq hərəkatını formalaşdırmaq, tənzimləməklə respublikanı əsarətdən qurtarması və müstəqil dövlət qurmasıdır. Heç şübhəsiz, qurulu dövləti idarə etmək yeni bir dövlət quraraq onu idarə etməkdən qat-qat asandır. Tale isə sanki Heyder Əliyevi işıqlı dünyaya Azərbaycan xalqının qarşısına çıxan bütün problemləri həll etmək üçün gətirmişdi. Prezident və dövlət xadimi kimi Heydər Əliyevin fəaliyyətini şərti olaraq iki dövrə ayırmaq olar ki, milli müstəqilliyə qədər və milli müstəqillikdən sonrakı dövrlər. Hər iki dövr üçün xarakterik cəhət Heydər Əliyevin özü üçün həyatının mənası kimi seçdiyi müqəddəs bir amala - Azərbaycana xidmət amalına sonsuz sədaqətidir. Amal isə dəyişməyib, dəyişən amalı gerçəkləşdirmə yolları və vasitələridir. Onun fəaliyyətinin birinci dövründə əsas məqsəd milli ruhun şüurlu oyanışına nail olmaqla milli potensialı qoruyub saxlamaq və gələcək müstəqil Azərbaycan üçün sosial-iqtisadi, mənəvi-psixoloji, hərbi və elmi-mədəni baza yaratmaq idisə, ikinci dövrdə artıq müstəqil, suveren dövlətin azadlığına dönməz xarekter vermək, demokratik, dünyəvi, hüquqi dövlət qurmaq, nizami ordu yaratmaq, iqtisadiyyatı, mədəni-elmi həyatı dirçəltmək, sosial məsələləri nizamlamaq əsas vəzifələr idi.  Tanrı bütün bəndələrinə qarşı mərhəmətlidir, amma onun sevgisini qazanmaq hər bəndəyə nəsib olmur. Bəli, Heydər Əliyev Tanrının sevdiyi bəndədir. Hər əsgər general ola bilməz, amma pis əsgər odur ki, general olmaq istəmir. Bizim hər birimiz, o çümlədən sərhəddə torpaq keşiyini çəkən sıravi bir əsgər də məhz ulu öndər Heydər Əliyev kimi şəxsiyyət olmağa cəhd göstərməlidir. Cəmiyyətdə belə bir cəhdin ənənəyə çevrilməsi əslində əldə edilən uğurları qoruyub saxlamağa və daha da inkişaf etdirməyə qadir vətəndaşların yetişməsinə etibarlı təminat ola bilər. Heydər Əliyev Ali Baş Komandan kimi Azərbaycanda müasir tipli ordunun həm nəzəri, həm də praktiki baxımdan yaradılması məhz Heydər Əliyevin tarixi xidmətidir. Hələ Sovet dövründə milli hərbçi kadrların yetişdirilməsinə xüsusi əhəmiyyət verən Heydər Əliyev C.Naxçıvanski adına hərbi məktəbin açılmasına nail oldu. Əhali, xüsusən gənclər arasında hərb sənətinə neqativ münasibəti kökündən dəyişdirdi, təhlükəsizlik və hüquq mühafizə orqanlarının milliləşdirilməsi prosesinə başladı. Azərbaycanlı hərbçilərin çoxsaylı etirafları bir daha sübut edir ki, məhz Heydər Əliyev hakimiyyətə gələndən sonra Sovet rejimində azərbaycanlı hərbçilərə yüksək rütbələr və məsul vəzifələr verilməyə başlanıldı. Keçmiş SSRİ-nin harasında xidmət etməsindən asılı olmayaraq, hər bir azərbaycanlı əsgər, xüsusən də zabit Heydər Əliyevin simasında özünün karyerasına, bacarıq və istedadının qiymətləndirilməsinə qarant görürdü. Elə o vaxtdan hərbçilər arasında Heydər Əliyev ordu quruculuğunu peşəkarcasına bilən, ən başlıcası isə milli zabit kadrların yeganə qayğıkeşi və himayədarı imicini qazanmışdı.  Bir çox müxalifət liderləri silahlı dəstələrinin əhatəsində siyasi imic qazanmaq üçün canfəşanlıqla “Vətəndən” danışdıqları vaxtlar Heydər Əliyev danışmaq əvəzinə əməli iş görürdü - milli ordunu yaradırdı. Dəmir intizamlı, müasir texnika ilə təchiz edilmiş, həqiqi peşəkarlarla gücləndirilmiş milli ordunun varlığı ilk növbədə özünün xarici havadarlarına arxalanan və “qələbə eyforiyası” yaşayan erməni işğalçılarını atəşkəslə razılaşmağa vadar etdi. Ordunun sosial-məişət qayğıları, əsgər və zabit heyətinin döyüş hazırlığının təkmilləşdirilərək yüksəldilməsi, siyasi-ideoloji və tərbiyəvi işin müstəqil respublikamızın mənafe və marağına uyğun qurulması Ulu Öndərin diqqət mərkəzində idi. İnamsız əsgərin əlində silah əslində ya dəmir parçasıdır, ya da hara tuşlanması dəqiq bilinməyən ölüm mənbəyidir. Heydər Əliyev şərəfli xilaskarlıq missiyasına başlayanda müqəddəs amal naminə silaha sarılan ən vətənpərvər gənclər də az müddətə bütün xalq kimi inamını itirmək təhlükəsi ilə qarşılaşmışdı. Siyasi “xadimlərin”, “cəfakeş millət liderlərinin” sayı artdıqca çaşqınlıq da güclənirdi, hərbi-siyasi vəziyyət murəkkəbləşdikcə, torpaqlarımız, şəhər və kəndlərimiz əldən getdikcə xalqın, o cümlədən silahlı vətənpərvər gənclərin əsl sərkərdəyə ehtiyacı artırdı. Vətənə və xalqa sərkərdə lazım idi. Müharibəyə cəlb olunmuş Azərbaycanda isə qanlı dəyüşləri, ərazi işğalını, azğın düşməni nizami ordunun gücünə dayandırmaq poetik nitqlər söyləməkdən, gəlişi gözəl vədlər verməkdən qat-qat çətin idi və nəticəsi konkret əməli işdə görünən fədakarlıq tələb edirdi. Bu fədakarlığı ilk dəfə məhz Ali Baş Komandan kimi Heydər Əliyev öhdəsinə götürən gündən xalq həsrətlə gözlədiyi sərkərdəni tapdığını başa düşdü. Bu gün Heydər Əliyev Silahlı Qüvvələr, o cümlədən milli təhlükəsizlik orqanının əməkdaşları, Sərhəd Qoşunlarının şəxsi heyəti üçün qanuni yolla seçilmiş ümumxalq sevgisi qazanmış xilaskar sərkərdədir. Heydər Əliyev Ümummilli Lider kimi Xalq Heydər Əliyevə sonsuz inam bəslədiyi kimi, o da xalqa inanırdı, ən başlıcası bu inamını gizlətməyə çalışmırdı. Bu cəhət onun başqa bir özünəməxsusluğu ilə bağlıdır. Heydər Əliyev açıq fəaliyyət göstərən şəxsiyyət idi. 1994-cü ilin oktyabr, 1995-ci ilin mart dövlət çevrilişinə cəhdlər vaxtı Heydər Əliyev ilk növbədə xalqa müraciət etdi, bəla, xəyanət haqqında xalqa açıq, dolğun məlumat verdi, ən ağır məqamda da Bakını, ona inanan xalqını tərk etmədi. Onun səmimiyyəti, cəsarəti, obyektivliyi gecənin yarısı olmasına baxmayaraq, bütün xalqı ayağa qaldırdı. Xalq, o cümlədən ordu yalnız qanuni Prezidentinin səsinə səs vermədi, eyni zamanda tarixində ilk dəfə tapdığı xilaskarının - liderinin müdafiəsinə qalxdı. Heydər Əliyev ümummilli lider olduğunu əməli işlə təsdiq edib. O, bu fəxri və şərəfli ada Prezident olandan sonra yox, əksinə Prezident olmamışdan əvvəl layiq görülüb. SSRİ dövründə respublikanın rəhbəri işləyib, amma milli maraqları dövlət maraqlarından üstün tutub; zahirən kommunist ideologiyasının təbliğatçısı olub, amma əslində milli təhlükəsizliyin tərkib hissəsi olan milli ideologiyanın formalaşaraq təsiredici gücünün qorunub saxlanmasına çalışıbdır. Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Sədri işləyərkən Azərbaycan rəhbərliyinin görməli olduğu, amma görmədiyi işləri həyata keçirib. Bütün dövrlərdə Heydər Əliyev sadəcə olaraq vəzifə borcunu yerinə yetirməyib, tarixi xilaskarlıq missiyası kimi ona etibar olunmuş ümummilli liderliyini şərəflə doğruldubdur. 1993-cü ilə qədər Azərbaycanda vahid xarici siyasət kursu yox idi. Xarici ölkələrlə əlaqələrdə emosiyalar, utopik nəzəri mülahizələr mühüm rol oynayırdı. Heydər Əliyev isə xarici siyasət konsepsiyasını beynəlxalq normalara əsasən qurdu, prioritet istiqamətləri müəyyənləşdirərkən yaxın və uzaq strateji hədəfləri, dövlət və milli maraqları əsas götürdü. Diplomatik əlaqələrdə iqtisadi amilə xüsusi diqqət yetirməsinin sayəsində respublikamıza investisiya qoyuluşu geniş vüsət aldı, ölkəmizin ərazi bütövlüyünün təmin edilməsində, daxildəki iqtisadi-sosial durumun stabilliyində marağı olan ölkələrin sayının artmasına nail oldu. Lissabon Sammitinin nəticəsi əslində Heydər Əliyev diplomatiyasının tarixi qələbəsidir. Mən əminəm ki, gələcəkdə dünya diplomatları və siyasətçiləri Lissabon Sammitini çıxılmaz vəziyyətdən maksimum fayda ilə çıxmağı bacaran Heydər Əliyevin qələbəsi kimi ciddi şəkildə öyrənəcəklər. Heydər Əliyevin təcrübəsi tükənməz həyat məktəbidir. Bu məktəbi öyrənərək başa vurmaq mümkün olmadığı üçün mən sonda bir məsələyə toxunmaq istəyirəm. Heydər Əliyev ata kimi də hər bir vətəndaşa örnəkdir. Uzun illər hakimiyyətinin ən yüksək pilləsində dayanan külli-ixtiyar sahibi kimi o, yeganə oğluna hər cür şərait və təminat yarada bilərdi. Heydər Əliyev oğlu İlham Əliyevi gərgin mübarizələrlə dolu siyasət meydanına tək buraxdı və ən ağır sınaqdan çıxmağı - özünütəsdiqə özünün nail olmasını ona ömür yolu olaraq müəyyənləşdirdi. Hazırda Prezident İlham Əliyev siyasi arenada, beynəlxalq aləmdə qəti addımlarını atır, artıq özünü peşəkar və kamil siyasətçi, iqtisadçı, mahir diplomat kimi tanıdaraq hörmət qazana bilibdir. Cənab İlham Əliyevin uğurları isə yalnız ata Heydər Əliyevin deyil, eyni zamanda Prezident, ümummilli lider Heydər Əliyevin həyat təcrübəsinin və məktəbinin təsdiqidir. Biz belə bir milli sərvətimiz olduğu üçün xoşbəxtik. Biz bu sərvətin qədrini bilərək incəliyinə qədər öyrənib mənimsəsək daha böyük nailiyyətlər qazana bilərik. Cəlil Xəlilov,Respublika Veteranlar Təşkilatının sədr müavini, polkovnik

Mayın 10-da Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev və birinci xanım Mehriban Əliyeva ulu öndər Heydər Əliyevin doğum günü münasibətilə Bakının Suraxanı rayonundakı keçmiş yod-brom zavodunun ərazisində ağac əkiblər. AZƏRTAC xəbər verir ki, dövlətimizin başçısının tapşırığına əsasən, 2018-ci ildən başlayaraq bu ərazidə 167 hektar sahənin lay suları, neft, duz, yod və digər tullantılardan təmizlənərək bərpa edilməsinə başlanılıb. Qeyd edək ki, son illərdə Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə Azərbaycanda ekoloji vəziyyətin yaxşılaşdırılmasına, yeni yaşıllıq zolaqlarının, meşə massivlərinin salınmasına, mövcud yaşıllıqların sahəsinin daha da genişləndirilməsinə xüsusi diqqət göstərilir. Ölkəmizdə bu siyasətin əsası ulu öndər Heydər Əliyev tərəfindən qoyulub. Ümummilli Lider Azərbaycana rəhbərlik etdiyi bütün dövrlərdə ətraf mühitin mühafizəsinə, yaşıllığı az olan ərazilərin, o cümlədən də Bakının və Abşeron yarımadasının təbii landşaftının yaşıllıq zolaqları, meşə-parklarla zənginləşdirilməsinə, paytaxtımızın yaşıllıqlar şəhərinə çevrilməsinə çox böyük önəm verib. Hazırda ölkəmizdə həyata keçirilən dövlət siyasətində ekoloji məsələlərin həllinə xüsusi diqqət göstərilir, ekoloji mühitin dayanıqlı mühafizəsinə nail olmaq məqsədilə mühüm layihələr reallaşdırılır. Azərbaycanda ekoloji durumun yaxşılaşdırılması istiqamətində həyata keçirilən işlərə birinci xanım Mehriban Əliyevanın rəhbərlik etdiyi Heydər Əliyev Fondu da mühüm töhfələr verib. Birinci xanımın təşəbbüsü ilə 2019-cu ildə mütəfəkkir şair İmadəddin Nəsiminin yubileyinə həsr olunan aksiyada ölkə üzrə bir gündə 650 min ağacın əkilməsi, ümumilikdə, Azərbaycanın ekoloji durumuna çox müsbət təsir göstərməklə, yaşıllıq zolaqlarının miqyasının artmasına səbəb olub. Heydər Əliyev Fondunun vitse-prezidenti, IDEA İctimai Birliyinin təsisçisi və rəhbəri Leyla Əliyevanın təşəbbüsü ilə ekoloji mühitin sağlamlaşdırılmasına, yaşıllıqların artırılmasına hesablanan layihələr də əhəmiyyəti ilə seçilir. Neft və digər istehsalat tullantıları ilə çirklənmiş ərazilərin, lay suları altında qalan torpaqların ekoloji vəziyyətinin yaxşılaşdırılması məsələsinə dövlət səviyyəsində xüsusi diqqətlə yanaşılır. İndiyədək bu istiqamətdə çox uğurlu layihələr reallaşdırılıb. Abşeron yarımadasında ekoloji mühitin sağlamlaşdırılması istiqamətində həyata keçirilən layihələrdən biri də təhlükəli tullantılarla çirkləndirilmiş keçmiş yod-brom zavodunun Suraxanı rayonu ərazisindəki tullantı poliqonu idi. Bu ərazi əvvəllər ekoloji normalara və tələblərə uyğun gəlmirdi. Görülən işlər nəticəsində hazırda ərazinin ekoloji durumu normalara tam uyğunlaşdırılıb. Burada icra olunan layihənin birinci mərhələsində - 2018-2019-cu illər ərzində 67 hektar ərazi yod-brom və digər neft tullantılarından təmizlənib, drenaj və suvarma sistemləri qurulub, əraziyə 52 mindən çox müxtəlif növ ağac-kol tingləri əkilməklə geniş meşə-park salınıb. Hazırda həmin ərazinin qalan 100 hektarlıq sahəsində layihənin ikinci mərhələsinin icrası prosesi davam etdirilir. 2020-ci il ərzində təmizlənmiş ərazilərdə Abşeronun iqliminə uyğunlaşdırılmış Eldar şamı, Avropa zeytunu, Həmişəyaşıl sərv, Arizona sərvi və digər həmişəyaşıl ağac kol növlərinə aid, ümumilikdə, 82 min tingin əkilməsi planlaşdırılır. Layihənin icrası Heydər Əliyev Beynəlxalq Aeroportundan Bakı şəhəri istiqamətində, Zığ şosesi boyu hər iki istiqamət yaşıllıq zolağı olacaq.

Сегодня, 9 мая, отмечается 75-летие Победы в Великой Отечественной войне. Наш собеседник - заместитель председателя Республиканской организации ветеранов войны, труда и Вооруженных Сил Азербайджана, кандидат наук, ветеран афганской и карабахской войны, полковник Джалил Халилов. Азербайджан отправил на фронт около 700 тысяч человек, половина из них не вернулась домой - погибли или пропали без вести. Около 130 наших соотечественников удостоены звания Героя Советского Союза, 30 человек награждены орденом "Слава", 170 тысяч азербайджанских солдат и офицеров награждены различными орденами и медалями СССР. Дважды Герой Советского Союза Ази Асланов, Герои Советского Союза Исрафил Мамедов, Аслан Везиров, Адиль Гулиев, Зия Буньядов, Герай Асадов, Мелик Магеррамов, Мехти Гусейнзаде, генералы Махмуд Абилов, Аким Аббасов, Тарлан Алиярбеков, Гаджибала Зейналов и многие другие прославили Азербайджан. В войне участвовали 5 азербайджанских дивизий, которые прошли славный боевой путь от Кавказа до Берлина. 95 процентов в составе дивизии были азербайджанцы. 416-я дивизия дошла до Берлина, 336-я освобождала Польшу и Чехословакию, 223-я - города Венгрии и Австрии, 77-я отличилась в боях за Севастополь, 402-я отличилась героизмом при освобождении города Маздок. Сыновья нашего народа отважно сражались за освобождение Москвы, Ленинграда, Киева, Сталинграда, Севастополя, Одессы, сотен других городов и населенных пунктов Советского Союза, совершали подвиги при освобождении Польши, Чехословакии, Югославии и других стран, показали примеры мужества, участвуя в партизанском движении. Их подвиги остались в истории Великой Отечественной. Мы гордимся сегодня нашими героями, гордимся, что наши отцы и деды героически сражались с фашизмом и победили. Особенно это важно сегодня, когда страна столкнулась с армянским фашизмом. Отцы и деды сегодняшних героев Азербайджана, сражавшихся с армянскими фашистами, воевали в годы ВОВ с германскими нацистами. Новое поколение повторило подвиг своих дедов. Неоценима роль бакинской нефти в победе над фашизмом. Как известно, наша нефть на 90 процентов обеспечивала фронт горючим. О роли Азербайджана и бакинской нефти неоднократно говорили маршалы Жуков, Рокоссовский и другие. Под руководством академика Юсифа Мамедалиева была создана новая технология получения авиационного бензина. В 1941 году был достигнут рекордный показатель добычи нефти в истории Азербайджана - 23, 5 миллиона тонн, что составило почти 72 процента всей произведенной в СССР нефти. Не ошибусь, если скажу, что бакинская нефть во многом обеспечила победу над германским фашизмом. На нашем горючем летали самолеты, ездили танки и автомобили. Азербайджанский народ проявлял беспримерный героизм не только на полях сражений, но и в тылу. В республике были сформированы 87 истребительных летных батальонов и 1124 отряда самообороны. На территории Азербайджана действовало около 40 военных госпиталей, производилось 123 вида вооружений, в том числе легендарная "Катюша". В Азербайджане государство проявляет особое внимание к ветеранам ВОВ. И не только к ним, но и ко всем категориям ветеранов. В свое время Общенациональный лидер Гейдар Алиев называл ветеранов войны "золотым фондом нашего народа". Каждый год Президент Азербайджана Ильхам Алиев подписывает распоряжение о единовременных выплатах ветеранам. В минувшем году ветеранам выплатили по тысяче манатов, в этом - уже полторы тысячи. В период карантина ни один ветеран не остался без внимания со стороны государства и общественных организаций. От имени ветеранов хочу выразить благодарность и главе государства, и Первому вице-президенту Мехрибан Алиевой. Подписание накануне 75-летия Победы Президентом Ильхамом Алиевым распоряжений о повышении заботы о ветеранах войны, дальнейшем усилении их социальной защиты - очередной шаг, свидетельствующий о том, какое значение придает государство славному пути ветеранов. Как я уже отметил, ветераны ВОВ получат по 1500 манатов, а вдовам участников войны, лицам, награжденным орденами и медалями за труд в тылу, за оборону Ленинграда, и так далее будет выплачено единовременное пособие в размере 750 манатов. На эти цели из госбюджета выделено почти 6 миллионов манатов. Должен сказать, что первые лица Азербайджана всегда с большим вниманием относились к ветеранам Великой Отечественной, каждый год в День Победы они встречаются с ветеранами, возлагают цветы к памятнику Ази Асланову. Ветераны всесторонне обеспечены социальной защитой. Им выплачивается хорошая пенсия, они обеспечиваются лечением в санаторно-курортных центрах страны, ни один ветеран не остался без квартиры, все обеспечены жильем, автомобилями. Поддержка оказывается не только ветеранам Великой Отечественной войны, но также ветеранам карабахской войны, ветеранам Афганистана, Чернобыля. Мы чувствуем заботу государства и общества постоянно. Статус ветерана в Азербайджане пользуется особым уважением. Наши ветераны активно участвуют в общественно-политической жизни республики, большая работа проводится в сфере патриотического воспитания молодежи. Ветераны часто встречаются с солдатами и офицерами Вооруженных Сил, ездят в зону боевых действий, делятся с военнослужащими боевым и жизненным опытом, помогают поддерживать моральный дух личного состава. Ветераны вдохновляют воинов на победу над армянским фашизмом, как они когда-то боролись с фашизмом немецким. К сожалению, сегодня есть те, кто ставят под вопрос роль советского народа в победе над фашистской Германией. Некоторые пытаются заниматься героизацией пособников нацистов. Например, Армения, представители которой содействовали нацистам в их преступных деяниях. Всем известно, как почитается в Армении Нжде, в годы Второй мировой войны воевавший на стороне нацистов, служивший информатором и провокатором. Он виновен в гибели двадцати тысяч советских солдат и офицеров. Сегодня предатель Нжде - герой армянского народа, ему поставлены памятники в самой Армении, даже в России, которая принесла огромное количество жертв в годы ВОВ. Еще до того, как в России поднялся шум по поводу героизации нацистского преступника, наша организация ветеранов обратилась к российскому правительству, проинформировала о деятельности Нжде в годы войны и посоветовала обратить внимание на то, за что он был приговорен к 25 годам тюрьмы. Президент Ильхам Алиев во время выступлений в Сочи и Ашгабаде однозначно поставил вопрос о недопустимости героизации пособников нацистов, и эта его позиция нашла полную поддержку у партнеров нашей страны.  В заключение хочу, пользуясь случаем, поздравить ветеранов с праздником и пожелать им здоровья! Лейла Таривердиева

Sabah faşizm üzərində qələbənin 75-ci ildönümüdür.  Moderator.az olaraq Respublika Veteranlar Təşkilatının sədr müavini, polkovnik Cəlil Xəlilovla söhbətimizdə bu böyük tarixi günlə bağlı bir sıra məqamlara aydınlıq gətirməyə çalışdıq.  -Cəlil müəllim, sabah faşizm üzərində qələbənin 75-ci ildönümüdür. Öncə bu tarixi günlə bağlı düşüncələrinizi bilmək istərdik.  -Faşizm üzərində qələbənin əldə edilməsi ümumbəşəri bir hadisədir və qürurvericidir ki, bu qələbənin əldə edilməsində Azərbaycanın müstəsna xidmətləri var.  Bildiyiniz kimi, koronavirus pandemiyası səbəbi ilə ölkəmizdə bununla bağlı planlaşdırılan genişmiqyaslı tədbirlərin hamısı təxirə salınıb. Lakin dövlətimiz, ölkə başçımız indiki həssas məqamda da veteranları qayğı və diqqətdən kənarda qoymadı. Veteranlarımız evlərində ziyarət olundu, onlara müxtəlif yardımlar, hədiyyələr, mükafatlar verildi.  Istər ölkə başçısı, istərsə də I vitse-prezidentimiz tərəfindən veteranlarımıza göstərilən diqqət və qayğı müharibə veteranları tərəfindən böyük məmnunluqla qarşılanır. Biz Respublika Veteranlar Təşkilatı olaraq dövlət rəhbərliyinə veteranlara göstərdiyi qayğıya görə təşəkkür edir, öz minnətdarlığımızı bildiririk. Bir daha bəyan edirik ki, veteranlarımız ölkə başçısının yürütdüyü siyasəti qətiyyətlə müdafiə edir və bundan sonra da eyni qətiyyətlə müdafiə emtəkdə davam edəcək.  -Azərbaycan xalqının faşizm üzərindəki qələbədəki rolu zaman-zaman dünyanın bir çox ictimai-siyasi xadimləri, hərbi ekspertləri tərəfindən etiraf olunub. Bəs qələbənin 75-ci ildönümündə bununla bağlı yeni etiraf və xatırlanma oldumu?  -Azərbaycan xalqının qəhrəman oğul və qızlarının faşizmə qarşı mübarizədə göstərdiyi fədakarlıqlar qeyd etdiyiniz kimi, dünyanın bir çox görkəmli şəxsiyyətləri, hərbi-siyasi xadimləri tərəfindən etiraf olunub. Dünyanın bir çox ölkələrində, şəhərlərində qəhrəman Azərbaycan oğullarının büstləri, heykəlləri mövcuddur.  Qələbənin 75-ci ildönümündə veteranlarımızın qəhrəmanlığı yenə də bir sıra dünya dövlətlərinin diqqət mərkəzində idi. Təsadüfi deyil ki, bir sıra veteranlarımız Rusiya prezidenti tərəfindən müharibənin 75 illiyi ilə bağlı yubiley medalı ilə təltif edildi. Bu faktın özü xalqımızın faşizm üzərində qələbəyə verdiyi töhfənin növbəti etirafı hesab edilə bilər.  -Azərbaycanda veteranları təbrik edən daha hansı dövlət qurumları oldu?  -Deməliyəm ki, bütün dövlət qurumları bu məsələdə öz həssasiyyətini ortaya qoydu. Məsələn,  Müdafiə Nazirliyi, SHXÇDX, Heydər Əliyev Fondu veteranları müxtəlif hədiyyələrlə təbrik etdi. Ölkə başçısı veteranlarımızı yubiley medalı ilə mükafatlandırdı. Ailə, Qadın və Uşaq Problemləri üzrə Dövlət Komitəsi qadın veteranları müxtəlif hədiyyələrlə yad etdi. Bir sözlə, dövlət qurumlarımız qələbənin 75-ci ildönümündə veteranlarımızı tək qoymadı.  -Cəlil müəllim, qadın veteranlardan bəhs etdiniz. Müharibədə iştirak edən qadın döyüşçülərimizlə bağlı hər hansı statistika mövcuddurmu?  -Müharibədə 10 mindən çox Azərbaycan qadını cəbhələrdə faşizmə qarşı mübarizə aparıb. Onların bir çoxu müxtəlif igidliklərə görə təltif olunub. 35 min qadın neft sənayesində çalışıb, sovet ordusunun hərbi texnikasının yanacaq ehtiyatını təmin edib. 1500 nəfər qadın kolxoz-sovxoz rəhbərliyində təmsil olunub, kişilərin ön xətdə olduğu zamanda arxa cəbhədə böyük fədakarlıqlar göstərib. Təkcə bu statistikanın özü qadınlarımızın faşizmə qarşı necə böyük mətinliklə mübarizə apardığını təsdiq edir.  -Cəlil müəllim, faşizm üzərindəki qələbə Qarabağ müharibəsi, vətənpərvərlik təbliğatı baxımından nə dərəcədə önəmlidir?  -Xalqımızın faşizmə qarşı apardığı mübarizə, bu mübarizədə göstərilən qəhrəmanlıqlar vətənpərvərlik təbliğatının konkret faktlara, nümunələrə istinadən həyata keçirillməsi baxımından mühüm əhəmiyyətə malikdir. Ötən əsrin 40-cı illərində  faşizmə qarşı mübarizə aparan Azərbaycan xalqı bu gün erməni faşizmi ilə müharibə şəraitindədir. Torpaqlarımızın 20%-i işğal edilib. Belə olan təqdirdə atalarımızın, babalarımızın mübarizə və döyüş təcrübəsinin öyrənilməsi, onların qəhrəmanlıqlarının ilham mənbəyinə çevrilməsi gənclərimiz üçün mənəvi baxımdan böyük stimul təşkil edir.  Gənclərimiz babalarının göstərdiyi igidliklərdən, qəhrəmanlıqlardan xəbərdar olmalı, öz əməllərində, erməni faşizmə qarşı mübarizədə bu böyük qəhrəmanlıqları təkrarlamalıdırlar.  Sonda,  faşizm üzərində qələbənin 75-ci ildönüüm münasibəti ilə xalqımızı təbrik edir, bir daha veteranlara göstərdiyi diqqət və qayğıya görə ölkə başçısı və Mehriban xanıma öz təşəkkürümü bildirirəm.  Seymur ƏLİYEV

Bakı, 9 may, AZƏRTAC Mayın 9-da faşizm üzərində tarixi Qələbədən 75 il keçir. AZƏRTAC xəbər verir ki, bu münasibətlə Prezident İlham Əliyev və birinci xanım Mehriban Əliyeva iki dəfə Sovet İttifaqı Qəhrəmanı Həzi Aslanovun məzarını ziyarət edərək abidəsi önünə gül dəstələri qoyub, müharibədə həlak olan bütün Azərbaycan övladlarının xatirəsini ehtiramla anıblar. Qeyd edək ki, Azərbaycan xalqı faşizm üzərində tarixi Qələbəyə sanballı töhfələr verib. Bu Qələbənin qazanılmasında çox böyük payı olan xalqımız 600 min oğul və qızını cəbhəyə yola salıb. Onların 300 mindən çoxu döyüşlərdə qəhrəmanlıqla həlak olub. Həmin müharibə zamanı göstərdikləri igidliyə görə Azərbaycanın 123 nümayəndəsi Sovet İttifaqı Qəhrəmanı adına layiq görülüb, 170 mindən çox əsgər və zabitimiz müxtəlif orden və medallarla təltif edilib. Azərbaycan diviziyaları Qafqazdan Berlinədək şanlı döyüş yolu keçib, yüzlərlə həmyerlimiz isə partizan dəstələrinin tərkibində vuruşub. Bu qələbədə Azərbaycan nefti həlledici əhəmiyyət kəsb edib. Azərbaycan sovet ordusu üçün yanacaq-sürtkü materiallarının əsas tədarükçüsü olub. Mühərrik yağlarının 90 faizi, benzinin 80 faizi, neftin isə 70 faizi Azərbaycan tərəfindən təchiz olunub. Böyük Vətən müharibəsində şərəfli döyüş yolu keçmiş Azərbaycan övladlarının tarixi şücaətləri hər zaman hörmətlə anılıb. Amma 1992-ci ildə Xalq Cəbhəsi çevriliş yolu ilə hakimiyyətə gələndə 9 May bayramını ləğv etmişdi və veteranlar mənəvi terrora məruz qalmışdılar. Xalqımızın ümummilli lideri Heydər Əliyev 1993-cü ildə hakimiyyətə qayıdandan sonra müharibə veteranlarının hüquqlarını bərpa etdi, onları “xalqımızın qızıl fondu” adlandırdı. Prezident İlham Əliyev də müharibə veteranlarının sosial problemlərinin həllini diqqət mərkəzində saxlayır, 9 May - Qələbə bayramı ərəfəsində onlara maddi yardımlar göstərilir. Böyük Vətən müharibəsi bizim şanlı tariximizdir. O dəhşətli müharibədə misilsiz şücaətlər göstərən qəhrəman oğul və qızlarımız bu gün də hörmətlə xatırlanır və 75 il keçsə də onların qazandığı tarixi Qələbə öz əhəmiyyətini itirmir.

Пограничник - это не просто служба солдата, сержанта, офицера, генерала. Пограничник - это образ жизни: нелегкой, трудной, суровой, необычной, необходимой, нужной, к тому же почетной. Генерал-майора Мустафу Джафаровича Насирова знаю многие годы за время его службы в пограничных войсках. Родился он в семье служащего 25 октября 1921 года в г.Дербенте. Мустафа Джафарович, окончив Дербентское педагогическое училище, в 1938 году поступил в 2-годичный институт и с 1940 года работал учителем, а затем завучем Сабнавинской неполной средней школы. Службу в армии начал солдатом под Москвой в январе 1942 года и ушел в отставку генерал-майором спустя 45 лет, в мае 1987 года. О Насирове М.Д. написано немало книг и статей. Документальная повесть “Семь листков из древа жизни” выдержала три издания. Впервые она была издана отдельной книгой на азербайджанском языке в 1984 г. На русском языке в журнальном варианте была опубликована в № 1 журнала “Литературный Азербайджан” за 1987 г., а в 1988 г. отдельной книгой на русском языке. По сценарию этой же повести снят художественный фильм “На родных берегах”. Но в то время  очень многое, и в том числе служебная деятельность генерал-майора Насирова была засекречена. В этой статье я постараюсь коротко описать штрихи из его служебной деятельности, о которых ранее не было публикаций. В июле 1943 года, пройдя трехлетнюю программу за девять месяцев, в соответствии с требованиями  военного времени, Саратовского военного пограничного училища, он стал офицером, и с этого момента началась его командная деятельность в пограничных войсках. И началась она в Киргизском округе, в горах Памира. В марте 1947 г., вопреки всяким ожиданиям, был назначен военным комендантом г.Фрунзе по войскам НКВД. Воспользовавшись этим, он поступил экстерном в Киргизский государственный педагогический институт и окончил его Полный курс в июле 1948 года. В том же году был направлен в военную академию МГБ и по окончании ее начал службу заместителем начальника отдела боевой подготовки в штабе Азербайджанского пограничного округа КГБ СССР. Будучи в округе одним из пяти офицеров с высшим военным образованием и человеком с творческими наклонностями, он быстро обнаружил, что в системе боевой подготовки пограничных войск слишком многое копируется из сухопутных войск Советской Армии без учета специфики и основного предназначения пограничных войск. Уже в эти годы, как отмечено в Азербайджанской Советской Энциклопедии, был опубликован ряд его материалов по вопросам совершенствования системы боевой подготовки и пограничной службы. В скором времени он был назначен начальником штаба Пришибского пограничного отряда (ПОГО), начальником Нефтчалинского, а затем и начальником Нахичеванского ПОГО. Следует отметить, что Насиров М.Д. был первым и единственным азербайджанцем, выдвинутым на столь ответственные посты в пограничных войсках КГБ СССР. Особенно ярко проявилась его командирская деятельность в Нахичеванском ПОГО, которым он командовал с сентября 1962 г. по октябрь 1968 г. Анализируя состояние охраны границы, он пришел к выводу о необходимости введения новых положений, новых форм и методов охраны границы, в соответствии с возможностями, поступающих в войска новых технических средств охраны границы, вопреки сопротивлению тех, кто считал их рискованным. Он один за другим проводил эксперименты, учения, показательные занятия в присутствии ответственных офицеров старших штабов и управлений, добивался публикаций в общесоюзном ведомственном журнале "Пограничник", в том числе “Секретном сборнике статей” этого же журнала, а также в окружной газете, доказывая не безынтересность своих нововведений.  12 ДЕКАБРЯ 1963 г. В окружной газете появилась статья “на верном пути”, посвященная опыту работы начальника нахичеванского пого. В ней, в частности указывалось: “С того дня, как подполковник насиров стал во главе большого пограничного коллектива, прошло чуть больше года. Часть добилась определенных успехов на пути повышения бдительности и боеготовности. Ее ратные дела отмечены переходящим красным знаменем цк кп азербайджана. Вырос авторитет и уважение к командиру. Воины избрали мустафу джафаровича депутатом верховного совета республики”. После нескольких месяцев командования отрядом Насиров М.Д. был назначен пограничным комиссаром СССР по Нахичеванскому и Джульфинскому участкам, а еще через 2 месяца пограничным уполномоченным СССР по совместно с Ираном строительству обоих - Араксинского и Мильско-Муганского гидросооружений, на пограничной с капиталистической страной реке. К тому же это был период разгара “холодной войны” со всеми вытекающими отсюда трудностями. Это был единственный в истории СССР случай. Зная, насколько важно строительство гидросооружений не только для Нахичеванской Республики, он трудился, не зная ни сна, ни отдыха. Абсолютная истина, что ни на одного начальника отряда до и после него одновременно не возлагались три такие ответственные должностные обязанности, к тому же с одним окладом. Относясь с любовью к своему народу, он проявлял гибкость и смелость, чтобы облегчить бремя многочисленных ограничений жестких правил пограничного режима и режима границы, содействовал улучшению условий жизни и хозяйственной деятельности населения.Не случайно в 40 годовщину нахичеванской автономной республики мустафа джафарович указом президиума верховного совета азербайджанской республики от 14 октября 1964 г. был награжден почетной грамотой” за заслуги в развитии экономики и культуры нахичеванской автономной республики. он дважды избирался депутатом верховного совета, неоднократно награждался почетными грамотами президиума верховного совета нахичеванской автономной  республики, а 19 декабря 1967 года был удостоен ордена красного знамени, что являлось редким явлением в мирное время. 70-е годы за всю историю Советского Азербайджана отличались резкой активизацией военно-патриотического воспитания молодежи, популяризацией военной службы, офицерской профессии, широкой и крупномасштабной подготовки национальных военных кадров. И все это, и многое другое делалось по инициативе, настойчивости, мудрой и смелой политике тогдашнего Первого секретаря ЦК КП Азербайджана Гейдара Алирза оглы Алиева. Впервые на высокие воинские должности были выдвинуты азербайджанцы, в частности, первым заместителем командующего Бакинским округом ПВО был назначен генерал-полковник Т.Я.Агагусейнов, командующим зенитно-ракетными войсками этого же округа - генерал-лейтенант Д.Г.Расулбеков, командующим Каспийской флотилией - вице-адмирал Г.Г.Касум- беков, начальником Бакинского высшего командного общевойскового училища - генерал-лейтенант В.Э.Баршатлы. Впервые в званиях генерал-лейтенанта оказались председатель КГБ З.М.Юсиф-заде и военком республики Касумов М.М. В ноябре 1968 г. Насиров был назначен заместителем начальника Оперативно-войскового отдела (ОВО) КЗакПО (Краснознаменный Закавказский Пограничный округ) КГБ СССР в г.Баку по руководству оперативно-служебной деятельностью пограничных войск на азербайджанском участке государственной границы, а в декабре 1972 г. заместителем начальника войск КЗакПО КГБ СССР, начальником ОВО в г.Баку и в 1974 г. получил звание генерал-майора. Масштабы деятельности Насирова, возросшие тесные связи с руководством партийных советских органов более чем 20 пограничных районов, резко расширили возможности по выдвижению национальных кадров в пограничных войсках, принятию активного участия в общественно-политической жизни республики. К 55-ой годовщине октября в пограничных войсках не было ни одного азербайджанца в звании полковника, на должностях комендантов пограничных участков, командиров частей, аппарате управления войск округа. К 70-й годовщине октября их оказалось десятки. При поддержке и помощи руководства республики ему удалось развернуть большое строительство жилых, служебных зданий, оздоровительных и спортивных комплексов, целых военных городков в Садараке, Шаруре, Нахичевани, Пришибе, Ленкоране, Мардакянах, Баку и т.д., которые ныне очень пригодились пограничным войскам независимой Азербайджанской Республики. В эти годы широкой и масштабной оказалась и его творческая деятельность. Писатель Александр Авдеенко в своей книге “Граница”, изданной тиражом 100 000 экземпляров (Издательство “Советская Россия”, Москва, 1977), пишет: “Истинно пограничная память у Насирова. Есть в нем еще одна особенность, которую так ценят на границе: творческая одержимость. Он был неутомимым искателем всевозможных новинок, облегчающих борьбу с нарушителями. Таким и остался. Он, как отличный шахматист, умеет думать за противника. Угадывает, упреждает хитроумные его ходы” (стр. 184). Мустафу Джафаровича отличают исключительная принципиальность и честность, о чем я знаю из многочисленных публикаций, теле- и радиопередач. Когда его единственного сына в 1981 году направляли в Афганистан, он не обратился ни к кому из своих многочисленных высокопоставленных знакомых и друзей в республике, в КГБ СССР, и его сын - Элыпад, отслужив установленный срок, вернулся с наградой, как и тысячи других, вовлеченных в эту авантюру. Об этих качествах Насирова М.Д. говорит и его избрание еще за 2 месяца до выхода в отставку на общественную должность председателя впервые созданного Азербайджанского Совета ветеранов войны, труда и Вооруженных сил. Активностью, настойчивостью, решительностью, честностью, любовью к народу отличалась его служебная работа по руководству оперативно-служебной деятельностью пограничных войск в Азербайджане. Известно, что по Закону о прохождении военной службы того времени генерал-майоры, генерал-лейтенанты могли служить до 55-летнего возраста. Военный Совет пограничных войск страны дважды по пять лет продлил ему прохождение службы. Он был единственным генералом в пограничных войсках (кроме командующего пограничными войсками страны), прослужившим в войсках до 65-летнего возраста. Именно в те годы он был назначен “Старшим пограничным представителем Погранкомиссарского аппарата Союза Советских Социалистических Республик на границе СССР с Шахиншахским правительством Ирана”. Затем направлен на учебу на “Высшие академические курсы усовершенствования руководящего состава при Военной Академии Генерального штаба ВС СССР”. Трижды приказом Председателя КГБ СССР он назначался председателем Государственной экзаменационной комиссии по выпуску Московского и Алмаатинского высших командных пограничных училищ. За эти же годы он четырежды избирался депутатом Верховного Совета Азербайджанской Республики, членом Президиума Верховного Совета, был награжден орденами Трудового Красного Знамени, Отечественной войны I степени. Ему было присвоено звание “Почетный сотрудник госбезопасности СССР”, почетные звания “Заслуженный юрист” и “Заслуженный пропагандист Азербайджанской Республики”. Во всем этом огромную роль сыграли забота и внимание руководителя нашей республики Г.А.Алиева к проблемам границы - основе безопасности страны. Даже спустя пять лет после ухода Насирова в отставку руководство КЗакПО и ГУПВ страны в своих поздравительных адресах к 70-летию М.Д.Насирова высоко ценили его заслуги, выразили благодарность и признательность. В частности в нем указано: “Вас, Мустафа Джафарович, помнят и высоко ценят тысячи офицеров границы как прекрасного руководителя и старшего начальника, высокоэрудированного специалиста и принципиального офицера, душевного человека и замечательного товарища”. Именно таким я знал все годы Мустафу Джафар оглы, истинного патриота, нашего уважаемого аксакала. Уважаемый Мустафа муаллим! В канун Вашего 80-летия от всей души желаю Вам крепкого здоровья, долголетия, счастья и благополучия. Выражаю Вам свою признательность и благодарность. Много раз мне приходилось беседовать с одним из старейших ветеранов капитаном 1 ранга в отставке Александром Александровичем Гритченко, который  с особой теплотой вспоминая о первом председетеле Азербайджанской Республиканской Организации ветеранов войны, генерал-майор Мустафе Джафаровиче Насирове и моя душа с каждым разом заполнялась огромной гордостью за этого прекрасного человека. И передо мной встает его образ. Не раз мне довелось побывать на азербайджанской границе. А в тот день выпало счастье встретиться с заместителем начальника войск Закавказского пограничного округа генерал-майором Мустафой Джафар оглы Насировым. Мы вышли на горную тропу рано утром. Солнце еще только выползало из-за гор, и в ущелье было чертовски темно и холодно. Солнце здесь не бывало от сотворения “щели”, как на пограничном языке называется ущелье. Стуча сапогами и ботинками по скользским камням, вместе с генералом Насировым мы брели вдоль пересохшего ручья, пока обломок скалы намертво не перегородил нам “щель”. Дальше тропы не было. Тут мы осознали, что ее вообще нет, этой тропы. Есть только направление, в котором следует двигаться. А уж как двигаться, это дело каждого из нас. Только надо иметь талант, умение и смелость. - Ползем наверх, - произнес начальник погранотряда. И мы начали штурм скалы. Наверху был каменистый мертвый склон, длинный и такой крутизны, что, казалось, он вел прямо на небо. И горы были такие же мертвые и каменистые. Впрочем, все было именно таким и должно было быть в этот час: раскаленная как сковородка под ногами, и между ними мы пятеро, генерал, майор, сержант и я, которые жарились в собственном соку... Хотелось остановиться, передохнуть, но пограничники и я вместе с А.Гритченкор шагали и шагали вперед с неукоснительной точностью заданного ритма - шаг их был не широк и не быстр, но казалось, что так они могут идти сколько угодно. И не было силы, которая могла бы помешать им. Это был знаменитый “пограничный шаг”. И генерал Насиров легко, твердой поступью, преодолевал один барьер за другим. Но вот подошло время остановиться. И невольно зашел оживленный разговор и А.Гритченко, переводя дыхание, произнес: -  Тяжелая у вас служба. Неспокойная... Пыль, горы... А что все-таки самое трудное? - Жара, конечно, - ответил начальник заставы. Сейчас еще ничего, только тридцать пять. Через неделю будет за сорок. Даже ночью. - Нет у нас самого трудного, - высказался один из офицеров, - Год прослужишь - ко всему солдат привыкает. Служба как служба. Теперь пришла очередь отвечать генерал-майору Насирову. - Нет, конечно, есть у нас “самое трудное” - отдаленность от центров. Отсюда идет оно, самое трудное... Дети живут где- то далеко от тебя - школы при заставе, сами понимаете, нет. Жена все чаще твердит: “Должна же я когда-то работать по специальности. Попробуй возрази... И солдат видит каждый день одно и тоже - те же горы, те же лица. Нет разнообразия. А ведь оно бодрит... Но у трудностей одна собственность - они создают самые крепкие коллективы. Как ни парадоксально, самый тяжелый для пограничника день службы - последний. В этот день и слезы не редкость. И снова мы идем, припадая к земле и вздымая пыльные облака. Может, километр, может, два. Все вверх и вверх. Расстояние для нас больше не существует, есть только усталость, пыль и желание остановиться и выпрямиться. Когда же он кончится - этот подъем. Теперь мы шагали над “щелью” по узкому каменному карнизу и ощущали, как ноги сами старались сделать шаг вверх по склону. Иногда солдатский сапог или ботинок натыкался на камень, который, постукивая, летел куда-то вниз, куда человеку городскому лучше не смотреть. И вот прямо над нашими головами проходила линия границы... Между нами и ею - неодолимая каменная стена, стометровый природный барьер, доступный разве что пугливым и быстрым зверям. А человеку тут вроде бы делать нечего. И все же это граница, ворота в наш дом. - Трава примята, - замечает сержант, нагибаясь над травой, прибитой зверем. - Должно быть, молодая коза... Разрешите посмотреть, товарищ генерал? Граница есть граница. Все под наблюдением. Не понятно что - выясни. И сержант поднялся еще выше. -  Оттуда, с хребта мир - как с самолета, - замечает начальник заставы. -  А сержант, он что - альпинист? -  Да нет... - такой же, как все. Такой, как все. И родился мой второй вопрос: какой он, сегодняшний пограничник. - Обыкновенный парень, - ответил генерал Насиров. - Окончил среднюю школу. До призыва работал где-то на производстве или в селе. Любит свою службу и гордится ею. Начальник пограничного отряда: - Я бы добавил, что он еще не постиг всех премудростей жизни... Конечно, далеко не постиг, потому, что в нем еще немало детства, хотя образован он лучше, чем его предшественники. Внешне он - крепкий, загорелый. Обязательно спортсмен. Предпочитает волейбол, гимнастику, штангу, турник. Верный товарищ, хотя и сдержан в чувствах. Любит писать письма. И если бы ему дать два выходных подряд, он провел бы их, сочинял письма родным, друзьям, знакомым, девушке... Что еще о пограничнике. Исполнителен, терпелив, настойчив, честен. Работяга и умеет делать все. Словом, будь я девушкой, держал бы в прицеле только пограничника. Потом дозорная тропа ведет нас вниз. Спускаясь, хватаемся за кусты, чтобы не упасть. Скоро оказываемся внизу. Прислушиваясь к первозданной тишине, долго петляем, перебираясь с камня на камень. Над нами кружат орлы и поет какая-то птица. Большая черепаха шуршит галькой, не стесняясь нашего присутствия. И разное зверье лениво греется на той стороне “щели”, куда смогло заглянуть солнце. Человек здесь только гость и не смущает истинных хозяев мира, живущих по своим законам... - Генерал Насиров прибыл! Бойцы заставы застыли в положении “смирно”. Мустафа Джафар оглы вместе с нами двигался по небольшой тропинке, вглядываясь в лица пограничников. И вот заместитель начальника войск пограничного округа, человек, у которого каждая минута на счету, подолгу в тот час разговаривал с ними. Значит, беседа у него с ними, прибывшего на столь отдаленную заставу, была важнее остальных дел, значит, большую роль играет сержант, если генерал обратился к нему: - Давно служите на границе? - Так точно!.. Мустафа Джафар оглы Насиров прошел большой и тернистый путь командира и видного военачальника. о нем писать трудно. потому, что он первый генерал-пограничник азербайджанской республики, и о нем очень много написано. да и сам генерал о многом поведал в своих статьях, воспоминаниях. к тому же в объемистом личном деле мустафы джафар оглы представлено около сотни интереснейших документов: служебные характеристики, аттестации, наградные листы... Нельзя читать их без волнения. Много раз приходилось встречаться с генералом На- сировым в Астаре, Ленкорани, Пришибе, Нахичеване, на Баилове у морских пограничников и после увольнения его в отставку в Азербайджанском Республиканском Совете ветеранов... Читая документы из личного дела, повесть “семь листков древа жизни”, смотря на серебристом экране кинорассказ о славном генерале, А.Гритченко восхищался этим замечательным военачальником. перед глазами - подвиги людей в зеленых фуражках и их командарма насирова. особенно восхищали слова вышестоящих начальников о том, что он всесторонне, отлично подготовленный генерал, обладает обширным оперативно- тактическм кругозором, умело руководит работой подчиненных штабов и отделов штаба пограничного округа. и слова: “достоин присвоения очередного воинского звания...". "достоин награждения орденом...” всегда приводили в восторг. Неоценимое значение в действиях погранвойск в Азербайджане принадлежало ее командующему генерал-майору М.Д.Насирову, блестяще доказавшему умение руководить войсками в самой сложной обстановке. Он был исключительно волевым начальником, отлично знающим войска, тактические приемы боя, умел превосходно организовать взаимодействие отрядов и застав. Будучи смелым и энергичным, он предпочитал всегда лично следить за ходом действий с передового наблюдательного пункта. И каждый воин - пограничник знал, что их командарм рядом. Говоря о м.д.насирове, как о видном азербайджанском военачальнике, нельзя не отметить его высокие личностные качества. отличительными чертами характера этого человека являются твердость при проведении в жизнь принятых решений, спокойствие и уверенность, стремление быть всегда в курсе событий, связанных с организацией и несением ответственной пограничной службы. именно это позволяло ему своевременно реагировать на изменение оперативной обстановки на государственной границе. Многие сослуживцы генерал-майора М.Д.Насирова отзываются о нем с глубоким уважением не только как о талантливом пограничном начальнике, но и как о чутком, отзывчивом человеке. Они отмечают его удивительный такт в отношениях с подчиненными, уважение к личному составу, воинское достоинство. Это общительный, с прекрасным чувством юмора, располагающий к себе человек. Мягкий, глубокий голос, плавная степенная речь, особое обаяние завораживали собеседника. Говорит он медленно, тщательно следя за формулировками. Генерал Мустафа Джафар оглы Насиров - это неутомимый источник энергии, которой он заряжал всех окружающих людей. На границу часто приезжал руководитель Азербайджана Г.А.Алиев. Мудрые его советы и рекомендации генерал Насиров твердо и неукоснительно проводил в жизнь. А.Гритченко неоднократно приходилось разговаривать с сослуживцами генерала м.д.насирова. они встречались с ним в самой различной обстановке. и ни разу не слышали. чтобы он повысил на кого-то голос. он был прост, доступен, внимателен, деликатен в отношениях с каждым. умел отличать, сделать выговор в такой форме, которая не задевала самолюбия подчиненных, их человеческое достоинство. он всегда со всеми на вы - и с солдатами и полковниками, и уже одно это создавало атмосферу взаимного уважения, спокойной деловитости. Мустафу Джафар оглы любили и уважали в пограничном округе. А.Гритченко. как он уже говорил, сотни раз довелось встречаться с генералом Насировым. Он, как правило,  первым протягивал руку. Часто говорил что-то приятное, а теплое рукопожатия оставалось на долгие годы. Прошли десятки лет после первой встречи, но навсегда запомнился мне прославленный военачальник - высокого роста, стройный, красивый, на груди почетные знаки отличия, орденские колодочки Славной страницей биографии Мустафу Джафар оглы Насирова стало руководство им в течение восьми лет азербайджанским республиканским советом ветеранов. на этом почетном и ответственном посту вновь в полную силу проявились его замечательные организаторские способности, еще полнее раскрылись такие достоинства, как внимание к людям, готовность отдать все свои силы и способности служению родине. А.Гритченко хорошо помнит, как собрался Пленум Азербайджанского Республиканского Совета ветеранов. В повестке дня - вопрос о создании ветеранской организации и выборе ее председателя. Там все шло, как говорится, без сучка и задоронки. Слово предоставили Мустафе Джафар оглы. Речь его оказалась живой, взволнованной. И главное, в ней чувствовалось видение ветеранских проблем, свой взгляд на разрешение. И этим генерал Насиров окончательно покорил участников Пленума и все проголосовали за его избрание. И еще несколько штрихов к портрету восьмидесятилетнего юбиляра. Генерал-майор М.Д.Насиров далеко известен за пределами Азербайджана. О нем говорят как о человеке рассудительном, добром, отзывчивом. И это так в жизни Мустафа Джафар оглы помог многим. И ныне он всегда отзывается на беды людей. Но он же непримирим,  когда дело касается ущемлений прав и интересов фронтовиков и тружеников тыла военных лет. Несмотря на огромную занятость, М.Д.Насиров вел и проводил многогранную деятельность по военно-патриотическому воспитанию молодежи и воинов, много раз избирался депутатом Верховного Совета и кандидатом д члены ЦК КП Азербайджана. Когда генерал добивался той или иной победы, то становился неузнаваемым. Кажется, он весь светится, источает необычайную радость. Таким был легендарный пограничник - генерал-майор Насиров. вот почему А.Гритченко учитывая популярность и известность Мустафы Джафар оглы, рискнул взять на себя смелость быть в числе других составителем книги о его славном жизненном и боевом пути. ...Сердцем и разумом служил Отчизне в пограничных войсках первый легендарный азербайджанец - генерал-майор М.Д.Насиров. Он, несмотря на свой преклонный возраст, отдавал все свои силы и знания служению Родине. Таким его знали и знают. Таким он запомнился не только убеленными сединами ветеранам. Таким, как он, хотят быть юноши, обдумывающие свое место в жизни. Как всегда, генерал-майор Мустафа Джафар оглы Насиров не щадил себя. Сделать больше, помочь людям - постоянное его кредо. Работа продолжалась – важная, ответственная и очень нужная. Раздвинь стены - все равно всех бы не вместил зал. Его заполнили пожилые, умудренные жизнью люди. На пиджаках у них красовались боевые награды... Среди них был и генерал- майор Мустафа Джафар оглы Насиров, элегантный, представительный. В фигуре, во всем облике, в манере поведения была строгая военная выправка, генеральская осанка. Лицо Мустафы Джафар оглы, на котором отразился большой груз пережитого, вся внешность внушали уважение и почтение. Невольно думаешь: "Яркая личность, образ, символизирующий воинскую честь, и людское достоинство, святой долг, и неотступность в соблюдении принципов даже в малом, ничего для себя, готовность пойти на самопожертвование ради высокой цели... Годы жизни, большой и непростой путь, спрессовали и волевые качества, собрали их в стальную пружину, но не лишили радости и улыбки. И это не придуманное, не вычитанное откуда-то впечатление. Согласитесь, не каждый день встречаешь такую цельную, неординарную личность. Теперь понятно чувство и состояние сидевших тогда в марте 1987 года ветеранов в зале, внимательно разглядывавших заметную фигуру генерал-майора М.Д.Насирова и ждавших от него первых слов... Его только что избрали председателем впервые созданного в Азербайджане республиканского Совета ветеранов войны, труда и Вооруженных Сил. В состав бюро вошли бывшие видные работники партийных и государственных органов Б.М.Гусейнов, Н.И.Ноздря, С.Р.Муртузаев, Р.И.Махмудов, С.Г. Азизов, С.Г.Салимов, генерал-майор А.А.Аббасов, полковник в запасе М.М.Касумов и др. ...В один из дней телефонный звонок из административных органов Центрального комитета Компартии Азербайджана, куда его приглашали, невольно взволновал тогда Мустафу Джафар оглы. Встретили его в этом учреждении приветливо и после непродолжительной беседы "о житье-бытье" сообщили нечто неожиданное: "Есть решение бюро ЦК о создании в нашей республике ветеранской организации и избрании вас ее председателем на общественных началах. Надо сказать, что необходимость образования в Азербайджане такой республиканской организации давно диктовалась самой действительностью. Такие объдинения уже существовали в ряде республик Советского Союза. Как у нас в стране, а также и за рубежом люди доброй воли выражали горячее стремление к объединению усилий в борьбе за жизнь без войн и военных конфликтов. И, конечно, тон в таких выступлениях задавали те, кто в суровое военное и послевоенное лихолетье с оружием в руках и за станком на производстве защищали свои народы от вражеского нашествия. И это понятно. Именно ветераны второй мировой и труженики тыла военных лет в полной мере познали все ужасы смертельных схваток с сильным и коварным врагом. Именно эти закаленные в непрерывных боях, походах и труде люди отчетливо осознавали величайшую ответственность  и за судьбы мира. С тех пор прошло четырнадцать лет. Возглавив Азербайджанский Республиканский Совет ветеранов генерал-майор М.Д.Насиров сделал очень многое для того, чтобы эта общественная организация заняла достойное место в стране. При этом надо иметь в ввиду, что в то время в Азербайджане не было столь масштабной общественной организации с весьма специфичными задачами и принятыми на себя функциональными обязанностями. В подобных случаях начинали с “нуля”. Конечно, бюро и Мустафа Джафар оглы Насиров постарались заимствовать и перенимать опыт у других союзных республик и  ранее созданного в Азербайджане 10 июня 1960 г. Бакинского комитета ветеранов войны, но главным методом председателя Республиканского Совета ветеранов М.Д.Насирова являлся поиск собственных наиболее действенных путей деятельности организации. И надо отдать ему должное в том, что своей творческой одаренностью, завидной работоспособностью, задавал тон в ветеранской работе. При этом надо вспомнить, что обязанности Азербайджанского Республиканского Совета ветеранов Мустафа Джафар оглы принял будучи еще заместителем начальника войск Закавказского пограничного округа. Легко понять, какую дополнительную нелегкую ношу взвалил на себя этот многоопытный военный руководитель. Многим, в том числе и Александр Александровичу посчастливилось поработать с Мустафой Джафар оглы несколько лет, промелькнувших как одно мгновение. По разным вопросам приходилось обращаться к генералу во имя защиты фронтовиков и тружеников тыла военных и послевоенных лет. Разнообразные и сложные проблемы ветеранов требовали принятия четких, порой безотлагательных решений. Не помню случая, чтобы М.Д.Насиров переносил важные дела “...на потом”, перепоручал кому-то исполнения определенных заданий, если веское слово оставалось за председателем Республиканского Совета ветеранов. Во всякой обстановке советы, рекомендации Мустафы Джафар оглы были исключительно конструктивными. При этом все, кто с ним общался, постоянно видели в нем человека корректного, скромного, обаятельного. Приведу небольшой эпизод. Один из старейших ветеранов нашей организации капитан 1 ранга в отставке Гритченко А.А. вспоминает: «Мне, прослужившему в Военно-Морском Флоте немало лет, были привычны уставные взаимоотношения между старшими и младшими, и я, естественно, обращался к Мустафе Джафар оглы по воинскому званию. В очередной раз после подобного "чинопочитания" генерал меня мягко остановил и сказал: "Александр Александрович, у меня есть имя и отчество..." Но вернемся к первому Пленуму Азербайджанского Республиканского Совета ветеранов. Там все шло, как говорится, без сучка и задоринки. Слово предоставили генерал-майору М.Д. Насирову. Речь его оказалась живой, взволнованной. И главное, в ней чувствовалось видение ветеранских проблем, свой взгляд на их разрешение. И этим Мустафа Джафар оглы окончательно покорил участников Пленума АРСВ: все проголосовали за его избрание председателем. От вновь избранного председателя Совета ждали немедленных действий. А он присматривался, изучал положение дел, знакомился с документами, беседовал с руководителями Советов. Из их докладов внешне складывалась вроде бы благополучная картина: немало поездок в районы Республики, была реакция на просьбы и жалобы ветеранов. И все-таки чувствовалось, что далеко не все устраивало Мустафу Джафар оглы. У него зрели какие-то свои решения.      И вот заседание президиума Республиканского Совета. На- сиров первым взял слово. -          Работаем мы много, - сказал Мустафа Джафар оглы. И этим как бы подчеркнул свою причастность к общим делам. Но есть в нашей деятельности что-то схожее с пожарной командой: чуть что, мчимся туда, где возникла у нас необходимость. Согласны с этим? Дружных ответов не последовало. Не просто было отрешиться от того, что уже стало почти привычным. -          А велика ли при этом эффективность нашего влияния на региональные ветеранские организации, - рассуждал Насиров. - Полагаю, что нет. Словом, нам надо искать новые подходы к своей работе. Словно проверяя реакцию на сказанное, председатель Совета окинул взглядом  присутствовавших. И уловив в глазах членов президиума интерес к его мысли, предложил: -          Давайте для начала вместе подумаем о каком-либо крупном мероприятии в нескольких районах. Через несколько дней встретимся снова и обсудим все в деталях. Предложение Мустафы Джафар оглы буквально взбудоражило активистов Республиканского Совета ветеранов. В обсуждение идеи включились многие. В конце-концов было найдено решение: провести зональный семинар руководителей ветеранских организаций. Генерал Насиров улыбнулся. Он безошибочно почувствовал, что его поддержат. Вскоре такие семинары состоялись в Казахе, Агдаме, Физули, Зангелане, Ханкянды, Шуше, Лачине и других районах. Вступительным словом председателя Азербайджанского Республиканского Совета ветеранов Насирова открылся большой и интересный разговор о коренных проблемах, волновавших тогда ветеранов. Но в центре внимания, в первую очередь, остались вопросы Карабахской войны, усиления военно-патриотического воспитания молодежи и воинов вновь создаваемой Национальной армии и потом уже социальные вопросы. Это и понятно. Ветеранам жить непросто. Пенсия у многих из них невелика, дополнительных доходов нет. Что делать в этих условиях. На этот вопрос, в какой-то степени, дали руководители исполнительных властей, которые также присутствовали на этом семинаре. ...А впереди были подобные мероприятия в других регионах республики. Им было суждено внести много нового в жизнь ветеранских организаций Азербайджана. И снова шел поиск того, чем обогатить жизнь ветеранских коллективов, как поднять уровень их работы, на решение каких задач их нацелить. Как всегда, мобилизовал свои силы Мустафа Джафар оглы, особенно обратив внимание на единение ветеранских организаций. Генералу М.Д.Насирову не раз приходилось встречаться с пред- t седателем одной из лучших ветеранских организаций страны Нахичеванской автономной области Б.А.Рустамовым, оценивая его заслуги он был избран в бюро Азербайджанского Республиканского Совета ветеранов, а также в Президиум и затем стал Первым заместителем. А потом еще несколько лет был председателем Азербайджанской Республиканской Организации ветеранов, распоряжением Президента страны Г.А.Алиевым был награжден «Орденом Шохрат». По болезни умер. Похоронен в аллее Почетного захоронения. Огромную работу ветеранская организация проводила и ныне проводит в связи с войной в нагорном Карабахе. Огромная заслуга председателя Азербайджанского Совета ветеранов генерал-майора М.Д.Насирова состоит в том, что он в период военного конфликта в Карабахе, являющегося самой трудной для Азербайджана проблемой, сумел организовать работу ветеранов всех категорий в условиях тяжелой войны. В результате агрессии вооруженных сил Армении оккупировано 20 процентов азербайджанских земель и имеется 1 миллион беженцев. Бывшие фронтовики, труженики тыла военных лет, ветераны Вооруженных Сил часто выезжали и выезжают на передовые позиции, в затишьях между боями рассказывали о подвигах своих фронтовых друзей, показывали фото и письма военных лет, привозили выпущенные ветеранами книги, брошюры, плакаты, листовки, обменивались опытом боевых действий и т.п. В свою очередь участники боев в Карабахе рассказывали убеленным сединой ветеранам о своих нелегких фронтовых буднях. Благодаря усилиям бывшего в то время Президента Г.А.Алиева Президента Азербайджана И.Г.Алиева вот уже соблюдаются условия прекращения огня в Карабахе с обеих сторон. Однако на переднем крае все равно бывает напряженная обстановка. Но ветераны всех категорий, как и раньше, поддерживают свои тесные связи с воинами Вооруженных Сил Азербайджанской Республики. Бывал там и генерал-майор М.Д.Насиров. Но больше всего его тянуло на границу. И всегда он там желанный гость. Его богатейший опыт исключительно безупречной службы на южной границе становится достоянием сотен воинов. Многое было сделано ветеранами по выходу Азербайджана из информационной блокады, доведения правды о подлых действиях армянских сепаратистов, активизация работы по военно-патриотическому воспитанию. Одной из проблем, высветившихся в ходе перестройки, стала проблема военнослужащих, проходивших службу в Советских Вооруженных Силах, создалось предвзятое отношение к ним, что обеспокоило не только самих военнослужащих, но и их родителей. Для выполнения этих задач ветераны В.Баршатлы, Б.Гусейнов, Герои Советского Союза А.Кулиев, М.Магерамов, ветераны-активисты М.Касумов, Н.Муртузаев, А.Агаев, С.Азизов выезжали в гг. Москву, Санкт-Петербург, Киев, Минск, Калугу, Саратов, Читу и др., а также в многие города Азербайджана. Состоялись две встречи с ветеранами Армении. Все это принесло свои положительные плоды. Примечательной традицией ветеранской общественности стали принятие Закона о ветеранах, Закона об увековечении погибших и умерших, а также торжественные проводы молодежи в Вооруженные Силы Азербайджанской Республики, уроки мужества и патриотизма, тематические вечера, практика проведения в школах военно-патриотических конкурсов на лучшее сочинение, рисунок, песню, приемы рапортов от школьников о проделанной работе по пропаганде славных боевых традиций, создание книг Памяти, Книг и Досок Почета ветеранов, клубов фронтовиков, Комитетов Памяти Маршала Советского Союза Г.К.Жукова и дважды Героя Советского Союза генерал-майора А.А.Асланова, выпуск книг, брошюр, буклетов, плакатов, листовок и многое другое.  И не было в Азербайджане ни одного общественного мероприятия, где бы не участвовал генерал-майор М.Д.Насиров. Шла ли речь о сооружении памятников, мемориалов, бюстов героев Великой Отечественной и Карабахской войн, содержании воинских захоронений, праздничных мероприятиях, проведении военно-спортивных игр, работе поисковых отрядов - всюду можно видеть его, заслуженного ветерана. На встречах со школьниками и студентами, призывниками и воинами, в трудовых коллективах и на пограничных заставах районов и в самом г. Баку генерал-майор М.Д.Насиров рассказывал о героике боев, о подвигах советских воинов в сражениях за Родину против немецко-фашистских захватчиков в 1941-1945 гг. В своих воспоминаниях он рассказывал о стойкости и мужестве, отваге и героизме, беззаветной преданности Отечеству наших воинов, их неукротимое стремление разгромить врага, даже ценою собственной жизни. Столь же активен Мустафа Джафар оглы, заботился о ветеранах войны, труда и Вооруженных Сил, об инвалидах Отечественной войны, о семьях погибших при защите Родины, о воинах-интернационалистах и Карабахской войн. Генерал-майор в отставке М.Д.Насиров был доволен своей службой и с гордостью называл себя "счастливым пограничником". Такого чуткого, отзывчивого, внимательного отношения к людям, которые постоянно проявлял Мустафа Джафар оглы Насиров к людям, я, пожалуй, не наблюдал. Его встречи с ветеранами всякий раз превращались в задушевные беседы. Мустафа Джафар оглы обладает бесценным даром человека, умеющего выслушать собеседника, понять его, а потом сделать все, чтобы помочь боевому побратиму. Давалась такая помощь нелегко. Тем не менее, бывший председатель не уставал заботиться о людях, какого бы труда это ему не стоило. И еще одна черта характера Мустафы Джафар оглы Насирова, особо уважаемая всеми, кто с ним общался, - завидная человеческая простота. Оставаясь на должности руководителя Ветеранской Организации Республики была достойно оценена руководством Республики. Указом Президента Азербайджанской Республики от 4 октября 1991 года за заслуги в деле пропаганды, активную работу по военно-патриотическому воспитанию молодежи Насирову М.Д. было присвоено почетное звание “Заслуженный пропагандист Азербайджанской Республики.” В дальнейшем ветеранскую организацию плодотворно возглавляли Багадур Мамедкулиевич Гусейнов, Балоглан Ашрафович Рустамов, Алиовсад Мамедшахович бахышов и ныне руководит прославленный воздушный десантник, бывший министр Обороны Азербайджанской Республики в самое тяжелое время для Азербайджана Карабахской фойны генерал-майор Дадаш гарибович Рзаев, который в связи с 80-летием со дня рождения распоряжением Президента Азербайджана Ильхам Алиева был награжден Орденом «Шохрат». Его с большой любовью фронтовики и труженики тыла называют командующим ветеранскими войсками Азербайджана, а их у нас еще более 10 тысяч человек. «Все люди, сражавшиеся на фронте и самоотверженно трудившиеся в тылу, - говорил в своей речи Президент Азербайджана Ильхам Алиев, - достойны самого глубокого уважения. Ваш, пример, является ярким  образцом для нынешних и грядущих поколений. Ветераны гордятся такой высокой оценкой и очень душевно благодарят главу страны за постоянную заботу о них. Об этом свидетельствует то, что 7 мая 2015 года в Баку состоялось открытие нового административного здания Организации Ветеранов Войны, Труда и Вооруженных Сил. В открытии нового административного здания приняли участие Президент Азербайджанской республики Ильхам Алиев и его супруга Мехрибан Алиева. Здание создано на основании соответствующего распоряжения главы государства. У входа установлен бюст великого лидера. Председатель Организации ветеранов генерал-майор Дадаш Рзаев проинформировал Главу Государства о том, что в новом административном здании созданы все условия для плодотворной деятельности. В целом оснащение здания отвечает самым высоким стандартам и все создано для того чтобы достойно воспитывать молодежь и воинов в духе патриотизма и героизма без фальсификации Великой Отечественной войны 1941-1945 годов. Ветераны очень благодарны Президенту страны за выделенные в нынешнем году из своего резерва для нужд Ветеранской Организации полмиллиона манат. Свою статью хочу закончить очень трогательными словами из песни «Спасибо за то, что Вы есть!». Пускай к погоде ноют раны, И счет годам пошел большой, Но не стареют ветераны Своей солдатскою душой.   И как в бою во имя жизни, Так и сейчас они в строю. Народу, Родины и Отчизне И труд, и сердце отдают.   Ветераны войны, ветераны. Нашей Родины гордость и честь Ветераны войны, ветераны Вам спасибо за то, что вы есть!   Ветераны Азербайджанской республики всегда в боевом строю!   Совсем недавно мне довелось душевно беседовать с одним из старейших ветеранов, активно работающий в Ветеранской Организации на протяжении 56 лет, которому через 4 месяца исполнится 95 лт А.А.Гритченко, который очень тепло и обстоятельно рассказывал о первом председателе генерал-майоре в отставке Мустафе Джафаровиче Насирове, которые легли в основу всей моей статьи. Память о легендарном пограничнике, первом председателе Ветеранской Организации Азербайджана, настоящем человеке Мустафе Джафаровиче Насирове, с кого лепили жизнь целые поколения нашей молодежи, а также  других замечательных людях, прошедших горнило жестокой и кровавой войны с фашизмом и блестящей Победе над врагом 9 мая 1945 года, будет жить вечно благодарной памяти всех народов.   Заместитель Председателя Организации Ветеранов Войны, Труда и Вооруженных Сил Азербайджанской Республики полковник                                                                                       Джалил Халилов  

1941-1945-ci illərdə İkinci Dünya müharibəsində alman faşizmi üzərində Qələbənin əldə olunmasında müstəsna xidmətləri ilə seçilən Azərbaycan hazırda müharibənin iştirakçılarının etibarlı sosial müdafiəsinin təmin olunması istiqamətində fəal dövlət siyasəti yürüdür. Ölkəmiz dövlət müstəqilliyini bərpa etdikdən və ümummilli lider Heydər Əliyevin 1993-cü ildə respublikaya qayıdışından sonra İkinci Dünya müharibəsi iştirakçıları cəmiyyətimizin ən hörmətli insanları kimi dəyərləndirilib. 9 May - Qələbə Günü yenidən dövlət bayramları sırasına daxil edilib, həmin müharibənin iştirakçılarının sosial müdafiəsi sahəsində mühüm addımlar atılıb. 1994-cü ildə “Veteranlar haqqında” Qanun qəbul olunmaqla, İkinci Dünya müharibəsi iştirakçılarına dövlət qayğısının ildən-ilə artırılması istiqamətində müvafiq işlər aparılıb. AZƏRTAC xəbər verir ki, bu fikirləri Azərbaycan Respublikası Müharibə, Əmək və Silahlı Qüvvələr Veteranları Təşkilatının sədr müavini, polkovnik Cəlil Xəlilov deyib. Respublika Veteranlar Təşkilatının sədr müavini qeyd edib ki, 2003-cü ildən isə bu siyasət Ulu Öndərin layiqli siyasi varisi, Prezident İlham Əliyev tərəfindən uğurla davam etdirir. Yaxın bir neçə ildə İkinci Dünya müharibəsi iştirakçılarına qayğı daha da artırılıb, onların sosial müdafiəsinin gücləndirilməsi istiqamətində Prezidentin çoxsaylı fərman və sərəncamları olub. Hər il 9 May - Qələbə Günü ərəfəsində Prezident İlham Əliyevin İkinci Dünya müharibəsi iştirakçılarına, həlak olmuş və ya sonradan vəfat etmiş döyüşçülərin dul arvadlarına, arxa cəbhədə fədakar əməyinə görə orden və medallarla təltif edilmiş şəxslərə birdəfəlik maddi yardımların verilməsi barədə sərəncamları imzalaması da həmin insanlara yüksək diqqət və qayğıdan xəbər verir. Azərbaycan MDB-yə üzv ölkələr arasında hər il Qələbə günü ərəfəsində İkinci Dünya müharibəsi iştirakçılarına ən yüksək məbləğdə birdəfəlik maddi yardımın verildiyi ölkədir. 2012-ci ildə iyulunda 1941-1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsi iştirakçılarının sosial müdafiəsini gücləndirmək və onlara dövlət qayğısını artırmaq məqsədilə Azərbaycan Prezidentinin təqaüdü təsis edilib. Sonrakı illərdə imzalanan Prezidentin fərman və Sərəncamları ilə 1941-1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsi iştirakçılarına birdəfəlik maddi yardımlar verilib. Polkovnik Cəlil Xəlilov deyib ki, İkinci Dünya müharibəsi iştirakçılarına dövlət qayğısı ildən-ilə artırılmaqdadır. Belə ki, Prezident İlham Əliyevin “1941–1945-ci illərdə İkinci Dünya müharibəsində iştirak etmiş şəxslərə, həlak olmuş və ya sonralar vəfat etmiş döyüşçülərin dul arvadlarına, arxa cəbhədə fədakar əməyinə görə orden və medallarla təltif edilmiş şəxslərə birdəfəlik maddi yardım verilməsi haqqında” 2020-ci il 24 aprel tarixli Sərəncamı bu kateqoriyadan olan vətəndaşların xüsusi diqqət və qayğı ilə əhatə olunduqlarının növbəti təzahürüdür. Sərəncam 7600 nəfərə şamil olunub. Onlardan 264-ü İkinci Dünya müharibəsində iştirakçısı, qalanı İkinci Dünya müharibəsində həlak olmuş və ya sonralar vəfat etmiş döyüşçülərin dul arvadları, həmin dövrdə arxa cəbhədə fədakar əməyinə görə orden və medallarla təltif edilmiş və sənəddə nəzərdə tutulan digər müvafiq şəxslərdir. Qələbənin 75-ci ildönümü ilə əlaqədar İkinci Dünya müharibəsində iştirakçılarına 1500 manat, İkinci Dünya müharibəsində həlak olmuş və ya sonralar vəfat etmiş döyüşçülərin dul arvadlarına, həmin dövrdə arxa cəbhədə fədakar əməyinə görə orden və medallarla təltif edilmiş şəxslərə, İkinci Dünya müharibəsi illərində döyüş cəbhələrinin arxa hüdudları, yaxud döyüşən donanmaların əməliyyat zonaları daxilində ordunun və donanmanın mənafeyi üçün tapşırıqları yerinə yetirmiş xüsusi birləşmələrin işçilərinə, Leninqrad şəhərinin müdafiəsinə görə müvafiq medal və döş nişanı ilə təltif edilmiş şəxslərə, Leninqrad şəhərinin mühasirəsi iştirakçılarına isə 750 manat məbləğində birdəfəlik maddi yardım verilib. Cəlil Xəlilov deyib ki, Azərbaycan dövlətinin hər zaman veteranların, ölkənin ərazi bütövlüyü uğrunda həlak olmuş və itkin düşmüş hərbi qulluqçuların ailə üzvlərinin sosial müdafiəsinin yaxşılaşdırılması məqsədilə ardıcıl tədbirlər həyata keçirməsi bu fəaliyyətin qürur doğuran nəticəsidir. İkinci Dünya müharibəsi əlilləri və iştirakçıları əmək pensiyaları ilə təmin olunurlar və onların yaşa görə əmək pensiyalarının baza hissəsinin üzərinə qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş qaydada əlavələr də hesablanıb. Bundan əlavə, qeyd edilən şəxslərin, eləcə də şəhid ailələrinin mənzil və fərdi evlərlə, müharibə əlillərinin isə minik avtomobilləri ilə təmin edilməsi üzrə mühüm sosial proqramlar da icra edilir. Həmin vətəndaşların dövlət hesabına bərpa-müalicə xidməti, sanator-kurort putyovkaları ilə təminatı sahəsində də məqsədyönlü işlər görülür. Eyni zamanda, sosial xidmətlərə ehtiyac duyan İkinci Dünya müharibəsi iştirakçılarına sosial işçilər tərəfindən evlərində sosial xidmətlər göstərilir. “Həyata keçirilmiş sosial proqramlar Vətənə canı bahasına xidmət etmiş və bu gün də layiqincə xidmət edən insanlara, onların ailə üzvlərinə nə qədər önəm verildiyini bir daha sübut edir. Ali Baş Komandanın bu istiqamətdə verdiyi fərman və sərəncamlar Azərbaycanın veteranlarına və onların yaxınlarına, eləcə də sabah torpaqlarımızın düşmən işğalından azad olunması yolunda fədakarlıq göstərəcək əsgər və zabitlərimizə ünvanlanmış aydın və birmənalı mesajıdır. Vətən, xalq, dövlət öz müdafiəçilərini daim qiymətləndirir, onların xidmətlərini heç vaxt yaddan çıxarmır. Qeyd olunanlar bu dövlət qayğısına layiqli cavab olaraq, İkinci Dünya müharibəsi iştirakçıları da respublikamızın inkişafı proseslərində, xüsusən də gənc nəslin vətənpərvərlik ruhunda tərbiyəsində fəal iştirak edirlər. Müharibə veteranları ilə bağlı dövlətin sosial proqramlar çərçivəsində həyata keçirilən tədbirlərin yerinə yetirilməsində Respublika Veteranlar Təşkilatı yaxından iştirak edir. Böyük Vətən müharibəsi iştirakçılarına göstərilən bu diqqət və qayğıya görə Prezident İlham Əliyevə, eləcə də Birinci vitse-prezident Mehriban Əliyevaya Respublika Veteranlar Təşkilatının rəhbərliyi və veteranlarımız adından xüsusi minnətdarlığımızı bildiririk”, - deyə Cəlil Xəlilov vurğulayıb.

Azərbaycan Respublikasının Birinci vitse-prezidenti Mehriban Əliyeva koronavirus infeksiyası ilə bağlı xalqımıza növbəti dəfə müraciət edib. AZƏRTAC müraciəti təqdim edir: “Hörmətli həmvətənlər! Sizinlə ölkəmizdə COVID-19 epidemiyasının hazırkı vəziyyəti ilə bağlı fikirlərimlə bölüşmək istəyirəm. Keçdiyimiz yolu dəyərləndirərək, bu gün artıq deyə bilərik ki, bu şiddətli virus hücumu başlayanda onun real miqyasını, təhlükə dərəcəsini və törədə biləcəyi fəsadları qiymətləndirmək və dərk etmək üçün çox az məlumat var idi. Bir şey aydın idi – bütün imkanları səfərbər etmək və qəti tədbirlər görmək lazım idi. Əminliklə təsdiqləyə bilərik ki, ölkəmiz bu vəzifənin öhdəsindən şərəflə gəldi. Həm azərbaycanlı, həm də beynəlxalq ekspertlərin fikrincə, Azərbaycan epidemiyanın ilk və olduqca təhlükəli mərhələsindən ən az sayda itkilərlə çıxan dövlətlər sırasında yer alıb. Biz ən əsas məsələlərə – virusun sürətli yayılmasının qarşısını almağa, epidemiya ilə mübarizənin bütün aspektlərini əlaqələndirən peşəkar komanda yaratmağa, lazımi texniki və insan resurslarını birləşdirməyə müvəffəq olduq. Sərt karantin tədbirləri sayəsində koronavirusun yayılma sürətini azaltmağı bacardıq. Səhiyyə sistemi qısa müddət ərzində təhlükəli epidemiyaya qarşı effektiv müqavimət strategiyası işləyib hazırladı. Şəhərlərin və kəndlərin həyat təminatı obyektlərinin işçiləri təxirəsalınmaz məsələləri həll edirdilər. Kiçik və orta biznesə dəstək, habelə əhaliyə sosial yardım məqsədilə dövlət tərəfindən dəyəri 3 milyard manatdan çox olan proqram paketləri hazırlanıb həyata keçirilir. Bir sözlə, vaxtında görülmüş və düşünülmüş tədbirlər sayəsində ölkəmiz özünü həqiqətən də faciəli ssenaridən qurtara bildi. Əməyi uğurlarımızın qarantı olan hamıya və hər kəsə dərin minnətdarlığımı bildirmək istəyirəm. Çətin sınaq günlərində xalqımız bir daha ən yaxşı xüsusiyyətlərini nümayiş etdirdi və bu, sonsuz təşəkkürə layiqdir. Biz öz Vətənimizin təhlükəsizliyinin qayğısına qalırdıq və qalırıq, təhlükəyə qarşı yenilməz birlik nümayiş etdiririk. Əziz həmvətənlərim, biz birlikdə xəstəliyin məhvedici dərəcədə tez yayılmasından öz evimizi qoruya bildik. Buna görə çox sağ olun! Bizim cəsarətli tibb işçilərimizə – həkimlərə, tibb bacıları və qardaşlarına, laborantlara, xəstəxana və klinikaların texniki heyətinə, gecə-gündüz insanların həyatı və sağlamlığı naminə mübarizə aparmağa davam edən hər kəsə bir daha səmimi və sonsuz təşəkkürümü ünvanlayıram. Polislərə və daxili qoşunların hərbi qulluqçularına dərin təşəkkürümü bildirirəm. Axı, bu çətin günlərdə asayişi, təhlükəsizliyi və karantin tədbirlərinə əməl olunmasını məhz onlar təmin edirlər. Heydər Əliyev Fondunun, “Regional İnkişaf” İctimai Birliyinin bütün əməkdaşlarına, sosial işçilərə və könüllülərə təşəkkür edirəm. Bu məsələyə laqeyd yanaşmayan bütün insanlara, yaxınlarına kömək göstərən, xeyirxahlıq edən hamıya minnətdaram. Uca Tanrı yaxşı əməl sahiblərinin savabını artıracaqdır! Əziz dostlar! Müsbət nəticələr sayəsində biz təcrid rejiminin müəyyən dərəcədə yumşaldılmasına imkan verə bilərik. Bir sıra dövlət qurumlarının və özəl biznes sektorunun fəaliyyəti bərpa olunur. Daha əvvəl tətbiq olunan bəzi karantin tədbirləri ləğv edilir. Bu, o deməkdirmi ki, hər şey arxada qaldı və biz gündəlik həyatımıza geri dönə bilərik? Əfsuslar olsun ki, həmin vaxt hələ gəlib çatmayıb. Bəli, biz ilk döyüşdə qalib gəldik, amma pandemiya ilə müharibə hələ davam edir – bizim ölkəmizdə və bütün dünyada. Bütün ölkələrə və xalqlara bu qədər bəla və əzablar yaşadan virus hələ məğlub olmayıb. O, əvvəlkitək hamı üçün ciddi təhlükə olaraq qalır və əvvəlkitək bizim aramızdadır. COVID-19-a qarşı vaksinin nə zaman hazırlanacağını və xəstəliyin tez və effektiv müalicə üsulunun nə vaxt yaranacağını bu gün dəqiqliklə heç kim deyə bilmir. Hələ ki, bu, baş verməyib, hamımız dərk etməli və qəbul etməliyik ki, biz bu yeni reallıqla yaşamalıyıq. Biz heç bir halda sayıqlığımızı itirməməli, ümidverici rəqəmlər fonunda səhlənkarlığa imkan verməməliyik. Belə əziyyətlə nail olduğumuz nəticələri sıfıra endirərək itirmək yolverilməzdir. Laqeydlik hər birimizə, bizim yaxınlarımıza, bizim ölkəmizə real təhlükə törədəcəkdir. Biz hamımız yeni qaydalarla yaşamağı öyrənməliyik. Əslində bu qaydalar elə də çətin deyil – məsafə saxlamaq, qoruyucu vasitələrdən istifadə etmək, tez-tez əlləri yumaq. Tərəzinin digər gözündəki həyat və sağlamlığımızdır. Yeni acı həqiqət budur və bununla Prezidentdən başlayaraq sıravi vətəndaşlaradək hamı hesablaşmaq məcburiyyətindədir. Əziz həmvətənlər! Şübhəsiz ki, COVID-19 adlı qorxulu hekayənin geridə qalacağı gün gələcək. Çox ümidvaram ki, həmin gün uzaqda deyil. Amma hələ ki, o gün gəlməyib, hörmətli qardaşlar və bacılar, xahiş edirəm, sayıq və intizamlı olun, yeni qayda və tələblərə tam ciddiyyətlə yanaşın. Özünüzdən və yaxınlarınızdan muğayat olun! Bizim sevimli Vətənimizi, bizim Azərbaycanımızı qoruyun! Dərin hörmət və sevgilərlə, Sizin MEHRİBAN”.

AZƏRTAC müsahibəni təqdim edir. Aparıcı: İndi Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin televiziya kanalımıza eksklüziv müsahibəsini təqdim edirik. - Hörmətli cənab Prezident, bu müsahibəni almağa imkan yaratdığınıza görə Sizə minnətdarlıq etmək istərdim. Şübhə yoxdur ki, tarixçilər 2020-ci ili koronavirus ili adlandıracaqlar. Sizcə bu necə baş verə bilərdi? Prezident İlham Əliyev: İnsanlarımızın sağlamlığını və həyatını qorumaq məqsədilə biz lap əvvəldən məhdudlaşdırıcı tədbirlər gördük. Hesab edirəm ki, tədbirlər özünü doğrultdu. Bu tədbirlər tədricən sərtləşdirildi və son nəticədə biz xüsusi karantin rejiminin tətbiqinə gəlib çatdıq. Bizim bütün resurslarımızın səfərbərliyə alınması, pasiyentlərin layiqincə müalicəsini təmin etmək məqsədilə tibbi preparatların, zəruri avadanlıqların əldə edilməsi üzrə böyük təşkilati iş aparıldı. Qısa müddətdə tibbi maskaların və dezinfeksiyaedici vasitələrin istehsalı üzrə müəssisə işə salındı. Həmçinin yaxın vaxtlarda həkimlər üçün xüsusi geyimlər istehsal edən müəssisə işə salınacaq. Yaxın vaxtda hər birində 200 çarpayı olmaqla 10 yeni xəstəxananın istifadəyə verilməsi planlaşdırılır. Bu, yeni tikinti texnologiyaları – modul tipli texnologiyalardır. Bu günədək 20-dən çox dövlət xəstəxanası koronavirus xəstələrinin müalicəsi üçün ayrılıb, o cümlədən bu yaxınlarda 575 pasiyent üçün nəzərdə tutulan ən müasir xəstəxana açılıb. Həmçinin koronavirusla mübarizəyə cəlb edilən tibbi heyətin sosial təminatı üçün tədbirlər görülüb. Bu kateqoriyadan olan tibb işçilərinin əməkhaqqı müvafiq olaraq 3, 4 və 5 dəfə artırılıb. Yeni laboratoriyalar alınıb. Bu gün laboratoriyaların sayı artıq 23-dür. Bu bizə gündə bir neçə min test keçirmək imkanı yaradır. Ümumilikdə 160 mindən çox test keçirilib və əhalinin bir milyon nəfərinə düşən testin sayına görə Azərbaycan ön sıralardadır. - Azərbaycan pandemiya ilə necə bacarır? - Görülən bütün tədbirlər, o cümlədən məhdudlaşdırıcı tədbirlər bir məqsəd daşıyıb – vətəndaşlarımızın təhlükəsizliyini, sağlamlığını təmin etmək və onların həyatını qorumaq. Aprelin 14-dən başlayaraq Azərbaycanda müsbət dinamika müşahidə edilir. Sağalanların sayı yoluxanların sayından çoxdur. Bunun nəticəsində aprelin 27-dən başlayaraq və sonra mayın 4-də karantin rejimi yumşaldıldı. Karantin rejimi mayın sonunadək qüvvədədir. Beləliklə, biz vəziyyətin müvafiq daimi monitorinqini gələcəkdə də davam etdirəcəyik və əgər görsək ki, yumşaltma xarakteri daşıyan tədbirlər yoluxanların kəskin artmasına gətirib çıxarır, o halda məhdudlaşdırıcı tədbirləri yenidən gücləndirməli olacağıq. - Bəs Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı bu istiqamətdə Azərbaycanın fəaliyyətini necə qiymətləndirdi? - Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının Baş direktorunun mart ayının sonunda mənə ünvanlandığı məktubda koronavirusla mübarizə işində Azərbaycanın nümunəvi ölkə olduğu bildirilib. İlk növbədə, milli səviyyədə işləməklə biz, həmçinin beynəlxalq birliyin daha sıx birləşməsinə, diqqətin bu problemə cəlb edilməsinə, habelə koronavirusa müqavimət üzrə birgə işlərin gücləndirilməsinə çalışırıq. Azərbaycan Türkdilli Dövlətlərin Əməkdaşlıq Şurasının və Qoşulmama Hərəkatının sədridir. Apreldə və mayda iki sammit keçirildi. Özü də birinci sammit – Türkdilli Dövlətlərin Əməkdaşlıq Şurasının Sammiti, ümumiyyətlə, dünyada bu mövzuya videokonfrans formatında həsr edilən ilk sammit idi. Dövlət və hökumət başçılarının böyük sayda iştirakı ilə bu tədbirlərin uğurlu keçirilməsi nəticəsində biz ümumi bəlaya qarşı mübarizədə vahid yanaşmalar əldə etdik. Eləcə də həm tibbi sahədə, həm də pandemiyanın bütün ölkələrə böyük zərər vurduğu iqtisadi sahədə müxtəlif səviyyələrdə işçi qruplar yaradıldı. Beləliklə, Azərbaycan dünya birliyinin məsuliyyətli və səmərəli üzvü kimi pandemiya ilə beynəlxalq səviyyədə mübarizəyə böyük töhfə verir. Qoşulmama Hərəkatı BMT-dən sonra ikinci ən böyük beynəlxalq təşkilatdır və Azərbaycan bu təşkilatda üç il sədrlik edəcək. Qoşulmama Hərəkatının Təmas Qrupunun Sammitinin keçirilməsi təşəbbüsü Hərəkatda çox müsbət qarşılandı. Sammit göstərdi ki, biz səyləri birləşdirməklə bu bəlaya qarşı daha təsirli müqavimət göstərə bilərik. Həmçinin Azərbaycan bir neçə ölkəyə zəruri maliyyə və texniki, o cümlədən tibbi preparatlar və qoruyucu vasitələr yardımı edib. Biz pandemiyaya qarşı mübarizə işinə Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı vasitəsilə iki dəfə donor töhfəsi etdik. Mart ayında Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı ilə Azərbaycan arasında donor sazişi imzalandı. Sazişə müvafiq olaraq biz bu bəla ilə qlobal səviyyədə mübarizə üçün Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatına 5 milyon dollar ayırdıq. May ayında isə Qoşulmama Hərəkatının sədri kimi Hərəkatın virusdan daha çox zərər çəkən üzvlərinə yardım göstərilməsi üçün Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatına əlavə olaraq 5 milyon dollar ianə etdik. Müvafiq qərara əsasən, Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı və Azərbaycan bu yardımın miqyasını və təqdim ediləcəyi ölkələri birgə müəyyənləşdirəcək. - Elə bu vaxt neftin qiyməti təxminən sıfıra endi. Bu, respublikanın iqtisadiyyatına necə təsir etdi? - Birinci rübdə sosial-iqtisadi inkişafın nəticələrinin müsbət olmasına baxmayaraq, gələcəkdə bizim enmə müşahidə etməyimiz istisna deyil. Buna baxmayaraq, biz koronavirusdan daha çox zərər görən sahələrdə işləyən insanlara yardım üçün minimum 2 milyard dollar həcmində mühüm maliyyə resurslarını səfərbər etmişik. Bizdə belə vətəndaşların sayı təqribən 700 mindir. Bu gün həmin insanların işləmək imkanından məhrum olduqları nəzərə alınaraq, onların əməkhaqqının mühüm hissəsi dövlət tərəfindən ödənilir. Həmçinin dövlət sektorunun məcburi məzuniyyətə göndərilən işçiləri əməkhaqqını tam həcmdə alırlar. Bu qəbildən insanların sayı isə bizdə 900 mindən çoxdur. Aşağı gəlirli insanlar kateqoriyasına aid olan 600 min nəfərə, o cümlədən işsizlərə, qeyri-formal sahədə məşğul olanlara da dövlət tərəfindən sosial müavinət ödənilir. İşsizlərin sayının kəskin artmasına yol verməmək məqsədilə bu il haqqı ödənilən 90 min ictimai iş yeri yaradılması haqqında qərar qəbul olunub, habelə Azərbaycanda 80 mindən çox ailə ünvanlı sosial yardım alacaq. Bu, sosial-iqtisadi tədbirlərin tam paketi deyil. Biz buraya vergi güzəştlərini, vergi tətillərini, kommunal ödənişlər və bank kreditləri xidmətlərində müəyyən güzəşt şərtlərini də əlavə edə bilərik. Beləliklə, Azərbaycan dövləti məqsədyönlü, sistemli fəaliyyət göstərir. İlk növbədə, bu, insanların sağlamlığı və təhlükəsizliyidir. İkinci növbədə, bu, iqtisadi inkişaf, habelə əhalinin sosial müdafiəsidir. Həmçinin beynəlxalq əməkdaşlıqla bağlı məsələlər, hesab edirəm, Azərbaycan tərəfindən ən məsuliyyətli şəkildə başladıldı. - Biz Sizinlə ümumi bayramımız - Böyük Qələbənin 75 illiyi ərəfəsində söhbət edirik. O müharibədəki qəhrəmanlıqlarına görə respublikadan 400 mindən çox insan döyüş mükafatı alıb. Azərbaycanlıların milli xarakterini necə təsvir edərdiniz? - Azərbaycan oğulları Böyük Vətən müharibəsi meydanlarında ləyaqətlə vuruşublar. Azərbaycanın 123 nümayəndəsi Sovet İttifaqı Qəhrəmanı adına layiq görülüb. Azərbaycanın müharibədə iştirak etmiş 600 mindən çox nümayəndəsinin yarısı həlak olub. Azərbaycan bizim ümumi Qələbəmizə böyük töhfə verib. Azərbaycan sovet ordusu üçün yanacaq-sürtkü materiallarının əsas tədarükçüsü olub. Onu demək kifayətdir ki, sovet ordusu üçün mühərrik yağlarının 90 faizi, benzinin 80 faizi və neftin 70 faizi Azərbaycan tərəfindən tədarük edilib. Həmçinin bizim müəssisələrdə gecə-gündüz sovet ordusu üçün çox vacib silah sistemi istehsal edilirdi. Azərbaycanın sənayesi həmişə inkişafda olub. Qısa müddətdə o, hərbi texnika istehsalına tam yönəldilib. - Sizin atanız Heydər Əliyev müharibə veteranlarını millətin qızıl fondu adlandırıb. Bu gün Böyük Vətən müharibəsi veteranlarına hansı kömək göstərilir? - Azərbaycanda bu gün həmişə geniş qeyd olunur. Hərçənd deməliyəm ki, müstəqilliyin ilk illərində bu, belə deyildi. 1992-ci ildə Xalq Cəbhəsi çevriliş yolu ilə hakimiyyətə gələndə 9 May bayramı ləğv edildi və veteranlar mənəvi terrora məruz qaldılar. Lakin Heydər Əliyevin hakimiyyətə gəlməsi ilə bu ədalətsizlik aradan qaldırıldı və həmin vaxtdan 9 May dövlət bayramıdır. Hər il mən həmin gün bir qayda olaraq, veteranlarla görüşürəm, həlak olanların xatirəsini anırıq, məzarları üzərinə əklillər, güllər qoyuruq. Bu il tədbir, əlbəttə, başqa formatda olacaq. Çünki biz veteranlarımızı qorumalıyıq. Hələ ki, karantin rejimi bir yerə kütləvi toplaşmağa, kütləvi tədbirlər keçirilməsinə yol verməsə də, bundan məsələnin mahiyyəti dəyişməyəcək. Hərçənd bayramın qeydedilmə formatı başqa cür olacaq, lakin düşünürəm ki, veteranlar həm bu gündə, həm də sonra Azərbaycan dövlətinin dəstəyini hiss edəcəklər. Veteranlar qayğı ilə əhatə olunub, onların maddi durumu təmin edilir. Onların çoxu dövlət tərəfindən ayrıca yaşayış sahəsi, mənzillə təmin edilib. Biz həmin gün, bir qayda olaraq, onlara Prezident mükafatları təqdim edirik. Beləliklə, bütün bunların hamısı qorunub saxlanılacaq. Ən başlıcası isə Böyük Vətən müharibəsi haqqında həqiqət həmişə üstünlük təşkil etməli, tarixin yenidən yazılması, faşizmin və faşist cinayətkarlarının qəhrəmanlaşdırılması cəhdləri olmamalıdır. Azərbaycanın bu istiqamətdə mövqeyi birmənalıdır. - Siz Rusiya ilə münasibətləri səmərəli adlandırırsınız. Sizin fikrinizcə, daha nə etmək lazımdır ki, bu münasibətlər daha yaxşı olsun? - Əminəm ki, münasibətlərimizin inkişafı üçün ən əlverişli perspektivlər var, çünki Rusiya-Azərbaycan münasibətlərinin çox möhkəm təməli qoyulub. Bu münasibətləri hər iki tərəf strateji tərəfdaşlıq kimi xarakterizə edir. Bu, həqiqətən belədir. Çünki münasibətlərimizin yalnız geniş gündəliyinə nəzər salsaq, biz həyat fəaliyyətinin, demək olar, bütün sahələrini görərik. Bizim qarşılıqlı siyasi əlaqələrimiz çox fəaldır, dövlət başçıları səviyyəsində çoxlu görüşlər olur, görüşlər müntəzəm keçirilir. Son illərdə biz iqtisadi planda əmtəə dövriyyəsinin artımını görürük ki, bu da iqtisadi əməkdaşlığın fəallaşdığına dəlalət edir. Azərbaycanda iqtisadiyyatın müxtəlif sektorlarında Rusiya kapitalı ilə yüzlərlə şirkət çalışır. Biz nəqliyyat sahəsində çox fəal əməkdaşlıq edirik. Biz mühüm Şimal-Cənub beynəlxalq nəqliyyat layihəsini birgə reallaşdırırıq. Həm Rusiya, həm də Azərbaycan ərazisində bu dəhlizlə bağlı bütün infrastruktur layihələri praktiki olaraq həyata keçirilib. Hazırda biz nəqliyyat-logistika istiqamətləri ilə bağlı məsələlər üzərində işləyirik. Məqsəd yük daşımalarını artırmaq və bununla da qonşu ölkələrimizə daha əlverişli şərait yaratmaq, tranzit potensialını möhkəmlətməkdir. Energetika sahəsində kifayət qədər çox layihələr var və Rusiya ilə Azərbaycanın enerji sistemlərinin birləşdirilməsini qeyd etməliyəm. Ya Azərbaycanda, ya da Rusiyada qəza olanda biz dərhal bir-birimizə kömək edir və həmrəylik nümayiş etdiririk. Ona görə də perspektivlər haqqında danışarkən düşünürəm ki, biz əldə edilmiş nəticəyə istiqamətlənəcək, qeyd etdiyim həmin istiqamətlər və gələcəkdə yeni istiqamətlər üzrə də işləyəcəyik. Bu gün biz 7 yol xəritəsinin reallaşdırılması üzrə ikitərəfli formatda işləyirik. Bunlar həyat fəaliyyətinin bütün vacib sahələrini əhatə edən konkret layihələrdir. Hər bir istiqamət üzrə dəqiq plan, zaman müddəti, yol xəritələrinin reallaşdırılması üçün prezidentlərin tapşırıqları var. Bütün bunlar ölkələrimizi və xalqlarımızı daha da yaxınlaşdıracaq, əməkdaşlıq səviyyəsini, əmtəə dövriyyəsinin və qarşılıqlı investisiyaların artımını möhkəmləndirəcək. Əlbəttə ki, bütün bunlar xalqlarımızın rifahının daha da yaxşılaşmasına gətirib çıxaracaq. - Siz rus dilini çox əla bilirsiniz. Bu gün Azərbaycan mədəniyyətində rus dilinin rolunu necə qiymətləndirirsiniz? - Bizim münasibətlər ən yüksək qiymətə layiqdir. Azərbaycanda rus dilində təhsilin səviyyəsi genişlənir. Artıq Rusiyanın aparıcı ali məktəblərinin Azərbaycanda filialları mövcuddur. Tədrisin rus dilində aparıldığı məktəblərə gəldikdə isə onların sayı artıq 340-a çatır. Bütün bunlar artıq qazanılmış potensialdır. Əlbəttə, bu il turizm sahəsində böyük tənəzzül olacağı təəssüf doğurur. Çünki ənənəvi olaraq Azərbaycan vətəndaşları Rusiyaya, Rusiya vətəndaşları Azərbaycana səfər ediblər, turist axınının artımı daim yaxşı rəqəmlərdə əksini tapıb. Lakin pandemiya nəzərə alınaraq qarşılıqlı razılıq əsasında ölkələrimiz arasında sərhədlər bağlanıb. Buna görə də yəqin ki, turist axını və turizm sahəsi karantin rejimi prosesindən ən axırda çıxan sahələr olacaq. - Bu il bizim Teleradio şirkətinin 27 yaşı tamam olub. Bizim tamaşaçılara Qələbə günü münasibətilə nə arzulamaq istərdiniz? - Fürsətdən istifadə edərək, bütün veteranlara bu mürəkkəb dövrdə cansağlığı arzulamaq istərdim. Bu gün pandemiya şəraitində hər birimiz yaxınlarımızı, cavabdeh olduğumuz insanları qorumalıyıq. Azərbaycanda pandemiya şəraitində belə şüarlar yaranıb: “Biz birlikdə daha güclüyük”, “Biz birlikdə güclüyük”. Elə bu şüarlarla da müsahibəni bitirmək istərdim. Sağ olun. - Cənab Prezident, bu müsahibəyə görə sizə minnətdaram. Bayramınız mübarək.